انکار، واپس رانی، واکنش وارونه، دلیل تراشی، فرافکنی، فلسفه بافی و جابه جایی جزو مهم ترین واکنش های دفاعی روانی به شمار می روند. ساز و کارهای روانی به خودی خود بد نیستند . این سازو کارها به ما در تطبیق با شرایط بحران زا کمک می کنند. با این حال اتکای بیش از اندازه به آنها، می تواند مانع پیشرفت فرد در حل مشکل و درمان بهتر آن شود.
وقتی واقعیت بیرونی به اندازه ای ناگوار و ناخوشایند باشد که نتوان آن را پذیرفت، فرد دست به انکار می زند. برعکس انکار که دفاعی است در برابر تهدید بیرونی، واپس رانی دفاعی است در برابر تهدید درونی. به این معنا که فرد به خاطره های ناخوشایند خود مجال ظهور ندهد و پیوسته به آنها را کنار زند.
گاهی وقت ها افراد تلاش دارند تا برای رفتار خود دلیل و انگیزه های معقول و جامعه پسند ارائه کنند. این توجیه یا دلیل تراشی ها، سرخوردگی حاصل از شکست در رسیدن به هدف را تا حدی کاهش می دهد.
وقتی فردی ویژگی های ناخوشایند را در خودش انکار کند و آنها را به دیگران نسبت دهد، می گویند فرافکنی کرده است این دفاعی است برای پوشاندن امور در خودمان که دوست شان نداریم.
یک راه دیگر برای دور زدن واقعیت ناخوشایند فلسفه بافی است . وقتی فرد به دلایلی نمی خواهد یا نمی تواند بار عاطفی ناشی از رویارویی با بحران یا معضلی را بر دوش بکشد، با مواجهه های فکری و انتزاعی تلاش می کند تا پریشانی خود را کاهش دهد.
گاهی وقت ها در یک رفتار خاص می توانداز یک انگیزه کاملا متضاد نشات بگیرد؛ این را واکنش وارونه می نامند؛ برای مثال پدری که اصرار زیادی به فرستادن فرزندش به کلاس شنا دارد، در کودکی از شنا کردن در آب ترس یا نفرت داشته است.
مرکز مشاوره روان شناسی آرامیس
