معمولا هنگامی باید از چنین اختلالی نام برد که فرد برای دست کم 6 ماه در این توهم به سر برد که دارای بیماری خاصی است. فرد خود بیمار انگار چنان به توهم خود پر و بال می دهد که مرتب از این مطلب به آن مطب و از این آزمایشگاه و درمانگاه به آن آزمایشگاه و درمانگاه کشیده می شود. خود بیماری انگاری ممکن است نوعی پاسخ به وضعیت های استرس زا باشد. برای مثال شخصی ممکن است پس از مرگ یکی از دوستانش بر اثر سکته قلبی، مدت ها هر گونه احساس درد ناگهانی در قفسه سینه را به معنی وقوع اتفاق مشابه برای خود تصویر کند.
خود بیمار انگاری نوعی وسواس جبری به شمار میرود. خود بیمارانگاران در مورد عملکرد بدن خود شک و تردید دارند و فعالیت های طبیعی بدن مانند ضربان قلب و عرق کردن و همچنین مسائل جزی و طبیعی مثل ریزش مو، گلو درد ساده و یا تب و ... را جزو نشانه های یک بیماری خطرناک به حساب بیاورند.
ریشه های این اختلال روانی را می توان به دوران کودکی و اضطراب های آن دوران بازگرداند. برخی از افراد برای رهایی از زیر بار مشکلات و بحران های گوناگونی که با آنها روبه رو هستند، به طور خیالی بیمار بودن خود را بهانه قرار می دهند. گاهی فرد خود بیمار انگار روی یک عضو خاص خود مانند قلب یا مغز و یا یک بیماری مانند سرطان تمرکز پیدا کرده و همینطور برای خود خیال بافی می کند. حتی اگر جواب آزمایش ها، منفی باشند، باز این فرد هیچ توجهی به کم کردن اضطراب خویش ندارد و همچنان با مراجعه مکرر پزشک، سعی می کند سلامت خود را باز یابد.
یک دسته ویژگی شخصیتی و ژنتیک نیز ممکن است فرد را آسیب پذیر کند. برای نمونه افراد عصبی، خود سرزنش گر، درون گرا و خودشیفته، بیشتر مستعد این اختلال هستند. گفته شده که آگاهی ها و اطلاعات ناقص و کم درباره بیماری ها گاه می تواند سبب ساز این اختلال شود؛ اما گاهی وقت ها درست برعکس ، برخی از متخصصان و پزشکان در معرض خود بیمارانگاری قرار دارند.
امروز با پیشرفت و گسترش فضاهای مجازی و اینترنت، نوع جدیدی از این اختلال در میان مردم شیوع پیدا کرده که به نام خود بیماری انگاری مجازی (سایبر هایپو کندریا) شناخته می شود؛ به این معنا که عده ای مرتب در سایت ها به دنبال مطالب پزشکی می گردند و با خواندن آنها در مورد سلامت خود دچار تردید می شوند.
مرکز مشاوره روانشناسی آرامیس
