در هر حال از افراط بپرهیزید
تحقیقات روان شناسان نشان می دهد افرادی که دارای نگرشی افراطی در هر دو سوی این موضوع هستند احتمال ادامه دادن تلاش در آن ها کم است. این به آن معناست که وقتی فردی دارای نگرش افراطی کنترل درونی است، احتمال دارد بعد از یک شکست با خود فکر کند من که تلاش کرده بودم این طور شد، چرا بخواهم دوباره تلاش کنم و در نتیجه، از خیر تلاش دوباره بگذرد. از سویی، فردی که دارای نگرش افراطی کنترل بیرونی است بعد از هر شکستی با خود فکر می کند وقتی چیزی دست من نیست ، چرا بخواهم دوباره وارد این گود شوم و در نتیجه، خیلی سریع خود را کنار می کشد. اما در مورد افرادی که دارای نگرش جهت دار به صورت متعادل تری هستند، اوضاع چگونه است؟
فرض کنید نمره شما در آزمون منبع کنترل کمی از حد وسط بالاتر یا کمی پایین تر است. در این شرایط، نکات مثبت و منفی هر نگرش می تواند تصمیم گیری در مورد مفید بودن آن ها را آسان تر کند. بررسی ها نشان داده افرادی که نگرش منبع کنترل درونی دارند احتمال بیشتری دارد که تلاش کنند و تکالیف خود را انجام دهند. این گروه از افراد زمانی که موفق شوند، احساس غرور بیشتری در مقایسه با بقیه می کنند و از طرفی زمانی که شکست می خورند، احتمال بیشتری دارد که احساس گناه کند. این افراد زمانی که می توانند کاری را به خوبی پیش برند، عزت نفسشان افزایش می یابد. در مقابل، افرادی که منبع کنترل بیرونی دارند نه با موفقیت های خود چندان احساس غرور می کنند و نه در زمان شکست احساس گناه می کنند و از طرفی، بعد از یک شکست کوچک ممکن است کلاً دست از تلاش بردارند. شاید با خود فکر کنید این که خوب است، داشتن احساس گناه تجربه لذت بخشی نیست. اما فراموش نکنید که نداشتن احساس گناه گاهی اوقات نه تنها باعث می شود ما تنبلی پیشه کنیم و بعد از یک شکست کوچک، فکر کنیم که این مسئله مهم نیست و البته تلاشی هم برای جبران انجام ندهیم.
از سویی، پژوهش ها نشان داده است افرادی که منبع کنترل درونی دارند از انگیزش بالاتری برای تلاش در زندگی برخوردارند. این مسئله چه در محیط های آموزشی و چه در محیط های کاری بررسی شده است. اما اگر متوجه شدیم که منبع کنترل بیرونی داریم و خواستیم در آن تغییری ایجاد کنیم، چه می توانیم کنیم؟
چندگام تا درون
اولین خبر خوب این است که تغییر دادن در این حوزه می تواند چندان دشوار نباشد ، چرا که حالا شما قدم اول را برداشته در مورد وضعیت خودآگاهی پیدا کرده اید. اگر دو سر افراطی طیف هستید یا منبع کنترلتان بیشتر بیرونی است تا درونی . شاید بهتر باشد برای داشتن زندگی بهتر قدم های بعدی را بردارید. اما این قدم های بعدی چه چیزهایی است؟
قدم بعدی مشخص کردن هدفی است که برای خود تعیین می کنید . حالا که می خواهید کمی به سمت درونی شدن گام بردارید . خود شما نیز باید این موضوع برایتان روشن باشد و از فواید آن آگاه باشید.
فرض کنیم شما در کنکور نتیجه خوبی به دست نیاورده اید یا در یکی – دو تا از درس های دانشگاه وضعیت مناسبی ندارید. در حال حاضر ، به چه صورت به این برنامه نگاه می کیند؟ دلایل این اتفاق را برای خودتان روی کاغذ یادداشت کنید. حالا در قدم بعدی با توجه به هدفی که مدنظر دارید، دلایل جدید را که به ذهنتان می رسد جلوی هر کدام از آنها بنویسید و روی مورد قبلی خط بکشید. انجام دادن چندباره این تمرین به ذهن شما این امکان را می دهد تا در دفعات بعدی خودش زودتر به کار بیفتد و دنبال دلایلی باشد که به خود شما برمی گردد و نه عوامل بیرونی . فقط یادتان باشد افراط در درونی بودن می تواند به اندازه بیرونی بودن مضر باشد، چرا که بررسی ها نشان داده کسانی که به صورت افراطی همه شکست ها را به خودشان نسبت می دهند ، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی هستند.
یک نکته
همان طور که در ابتدا نیز اشاره شدن، منبع کنترل یکی از نگرش های موثر در تبدیل شکست ها به پیروزی است. اگر می خواهید در مورد دیگر نگرش های موثر در این زمینه اطلاعات کسب کنید، می توانید به فصل انگیزش و یادگیری کتاب روان شناسی پرورشی، نوشته دکتر علی اکبر سیف مراجعه کنید.
ماهنامه سپیده دانایی، شماره 56
