بسیاری بشارت های ادیان درباره زندگی جاودانه انسان های نیکوکار در بهشتی امن و خواستنی با غذا همراه است، گوشت، نان، میوه، انواع نوشیدنی و نیز خوراک های لذیذ و خوشبویی که بشر حتی فکرش را هم نمی تواند بکند. خوراک هایی که تمام نمی شوند و به محض خواستن مهیا می شوند. خدا به بندگانش به عنوان پاداشی برای نیکوکاری شان در دنیا دستور خوردن آنها را می دهد. بسیاری از انذارهای ادیان درزندگی دنیوی نیز به غذا مربوط است.
تقریبا دین یا نظام اعتقادی ای پیدا نمی شود که حساسیتی به آنچه پیروانش می خورند نشان ندهد. تقسیم بندی خوراکی ها به مقولات حلال و حرام دقیقا از همین جا نشات می گیرد. مهرداد عربستانی با مطالعه این ممنوعیت های غذایی در بین مندایی های جنوب ایران، آنها را به کیهان شناسی و نوع نگاه آنها به جهان ارتباط می دهد، می گوید علت اینکه مندایی ها گوشت چهارپایان را نمی خورند این است که این حیوانات روی زمین راه می روند و در تماس با عالم زیرین و ظلمانی قرار دارند. ولی پرندگان پرواز می کنند و ارتباطشان با دنیای علوی است و ماهی ها هم در آب زندگی می کنند که مطهر است.
فریزر، یکی از انسان شناسان حوزه دین نشان می دهد که در بین بسیاری از قبایل و بومیان آمریکای شمالی نیز خوردن برخی غذاهای گوشتی منع شده است. این اقوام معتقدند که طبیعت از راه غذایی که انسان و حیوان می خورد به آنها تزریق می شود. به همین علت خوردن گوشت گوزن که حیوانی چابک و چالاک است توصیه شده و برای مثال خوردن گوشت لاک پشت که کند است و یا خوردن طیور که بی دفاعند منع شده است.
روزه داری و خودداری از خوردن فریضه ای مذهبی در برخی ادیان از جمله دین اسلام است که ارتباط نزدیکی با خودسازی دارد. پرهیز از شکم پرستی و پرخوری بخشی از آموزه های پرورشی ادیان است.
ولیمه دادن به هنگام جشن ها و شادی ها یکی دیگر از توصیه ها و رسومی است که سنت مذهبی اسلامی نیز بر آن تاکید دارد. کفاره برخی گناهان با سیرکردن گرسنگان پرداخت می شود. یکی از انفاق ها و نیکوکاری های توصیه شده غذا دادن به فقرا و توجه به گرسنگان است.
در ارتباط انسان با مفاهیم مذهبی و عالم غیب نیز غذا نقشی مهم دارد. مقدس دانستن برخی نوشیدنی ها و خوراکی ها و استفاده از آنها در مراسم مذهبی خاص اشاره ای به این مسئله دارند.
مراسم عشای ربانی در دین مسیح یکی از نمونه های نقش آیینی غذاست در این مراسم که شب کریسمس ودر کلیسا برگزار می شود مسیحیان به یاد شام آخر که عیسی مسیح به حواریون خود نان و نوشیدنی داد، از نان و نوشیدنی ای که اوراد مذهبی روی آن خوانده و مقدس شده می خورند. اعتقاد مسیحان کاتولیک بر آن است که در اینجا نان مقدس نماد تن عیسی و نوشیدنی مقدس نماد خون اوست. قربانی کردن و پخت غذایی از گوشت قربانی ، برگزاری مراسم دعا و برپایی انواع سفره های آیینی هم که با غذاهای خاصی همراهند جلوه دیگری از همین نقش ارتباطی غذا با عالم غیب است. حتی در مورد اموات نیز غذا نقشی واسطه ای دارند. خیرات عموما خوراک هایی که بین مردم و یا حتی وسیع تر از دایره انسان ها پخش می شوند. در برخی گورستان ها شهر نیاسر از قدیم سنگ قبرها به گونه ای طراحی می شدند که هر کدام یک حفره دایره مانند روی خود دارند. این حفره یا به واسطه باران و یا به دست زیارت کنندگان قبر پر از آب می شود و به نیت خیرات، مقداری دانه نیز برای پرندگان کنارش می ریزند.
غذا خوردن عملی است که شناخته شده ترین و سطحی ترین لایه آن سیر شدن و تامین انرژی مورد نیاز بدن است. گرسنگی از آنجا که یکی از پایه ای ترین غرایز موجودات زنده است و ارتباط مستقیمی با مسئله حیات و زنده ماندن دارد از جایگاه ویژه ای در مباحث تربیتی و خودسازی برخوردار است و از این رو ادیان توجه ویژه ای به مبحث غذا دارند.
زهرا غزنویان- ماهنامه سپیده دانایی
