آرامیس مشاور




10 گام به سوی استفاده بهینه از اوقات فراغت

اوقات فراغت چیست؟
ارسطو می گوید : بخشی از زندگانی برای کار و بخشی دیگر برای آسایش است؛ اما از این دو ، کار وسیله است و بخشی که در آسایش می گذرد، هدف. از این رو به همان سان که آماده کردن آدمی برای کار، لازم است؛ اماده کردن او برای اینکه زمان آسایش را به خوبی و درستی بگذراند نیز لازم و حتی ضروری است؛ زیرا اگر به این جنبه از تربیت چنان که باید پرداخته نشود، آدمی آن بخش از زندگانی را که اهمیت بیشتری دارد در بیراهه خواهد پیمود و چه بسا که آن را در راه سرگرمی ها تلف خواهد کرد و حتی چنین خواهد پنداشت که غایت زندگانی چیزی جز بازی و سرگرمی و کام جویی نیست. مطالعه اوقات فراغت از سوی اندیشمندان رشته های گوناگونی پیگیری می شود و در این راستا، بیشتر از اندیشمندان به دنبال این هستند که با توجه به رشته های تخصصی خود مانند روان شناسی، جامعه شناسی یا اقتصاد به بررسی جنبه های مختلف اوقات فراغت بپردازند.

نومبر، فراغت را به صورت یک فعالیت گروهی نگاه می کند که علاوه بر بقای انسان، زمینه را برای رشد شخصیت انسان فراهم می سازد. او در زمینه اثرات فعالیت های گروهی می نویسد: ورزش و بازی ها یکسری ویژگی های فردی مانند دلیری، خلاقیت، تصمیم گیری سریع و بهنگام ، مقاومت، پرخاشگری و غیرت را رشد می دهد؛ یکسرس خصوصیات اجتماعی مانند دوستی، مهربانی، عدالت، ادب و اجتماعی بودن را هم پرورش می دهد.
در نظر ماکس کاپلان، فراغت آنتی تز کار است، خاطره ای است دلپذیر ، نوعی رهایی از وظایف اجتماعی، نوعی ادراک روانی آزادی ، نوعی فعالیت فرهنگی است و بالاخره سرشتی از نوع بازی دارد.
جوفر داما یزدیر اوقات فراغت را برحسب کارکردهایی که در بردارد به سه گروه تقسیم می کند: استراحت، سرگرمی و رشد و پرورش شخصیت.
پژوهش ها نشان داده که صنعتی شدن موجب از هم گسیختگی فزاینده زندگی روزانه شده است و در نتیجه تفکیک فزاینده ای بین ساعات کاری و غیرکاری به وجود آمده است. جامعه شناسی به نام پارکر به سنخ شناسی فعالیت های کار و فراغت می پردازد که روابط میان الگوهای فراغت را با مشاغل تئوریزه می کند. او سه الگوی رایج را معرفی می کند : امتداد، تقابل و خنثی بودن . در الگوی امتداد ، کار و فراغت تقریباً غیرقابل تمیزند. کار، بخش مرکزی زندگی است و علاقه های کاری بر فراغت غلبه دارد و در فراغت نیز دنبال می شود.
از نظر پارکر چنین الگویی بین کسانی دیده یم شود که موقعیت شغلی آنها مستلزم بالاترین سطوح تحصیلی و آموزش حرفه ای است. در الگوی تقابل ، فعالیت های فراغتی در تضاد شدید با فعالیت های کاری قرار می گیرند. این دو فعالیت کاملا متمایزند و کارکردن اساساً برای تامین کردن فرصتی برای فراغت است؛ بنابراین کار اهمیت ثانوی و ناچیزی دارد و سرمایه گذاری اصلی روی فعالیت های فراغت صورت می پذیرد. به نظر پارک راین الگو در میان کسانی دیده می شود که در مشاغل غیرماهرانه و بدنی، مانند کارگران خط تولید کارخانه ها ، کار می کنند. الگوی خنثی به کسانی مربوط می شود که فعالیت های فراغتی آنها کاملاً از فعالیت های کاری شان مستقل است.
اهمیت اوقات فراغت در شکل گیری و ساختن هویت های جمعی رو به افزایش است . مفهوم «جامعه مابعد صنعتی» و مباحث مربوط به «اهمیت روبه افول کار» از چند جهت مضامین مشترکی دارند که به نظریه های جامعه شناسی فرهنگ پست مدرن با شکل گیری طبقه متوسط جدید. در این تحلیل ها به صورتی فزاینده به مصرف و نه تولید، به عنوان تعیین کننده اصلی هویت های معاصر توجه می شود. در این تحلیل ها، جامعه شناسی فراغت توجه خود را از تقابل کار – فراغت که اساس کار پارکر است، نه فقط به سمت بررسی معیارهای اجتماعی دیگری مثل جنسیت و قومیت، بلکه به سوی مسئله نقش مفهوم فراغت، برگردانده است. براساس این رهیافت، تحلیل های سنتی از این جهت مورد انتقادند که کوشیده اند فعالیت های فراغتی را از طریق فهم رابطه آنها با ساختار شغلی مورد بررسی قرار دهند. در این بررسی ها فراغت به عنوان فعالیت هایی که در وقت ازاد صورت می گیرد ، از روی شغل افراد تعیین می شود.
10 گام به سوی استفاده بهینه از اوقات فراغت
یک برنامه ریزی کنید.
اوقات فراغت تنها در صورتی می تواند برای شما مفید باشد که شما بدانید مایلید ان راه به چه نحو سپری کنید. اینکه بدون انجام هیچ کار و فعالیتی انتظار داشته باشید که اوقات فراغتی خلاق، پربار و سودمند داشته باشید ، غیرممکن است ؛ بنابراین پیش از هر چیزی باید به این نگرش برسید که شما تنها کسی هستید که قادرید کاری کنید که از اوقات فراغتتان بهره کافی ببرید. این کار نه برعهده اطرافیان شماست و نه قضا و قدر می توانند در این مورد به شما کمک کنند.
دو برای انجام کاری داوطلب شوید
اگر تا به حال به صورت داوطلبانه در فعالیت خیرخواهانه ای شرکت کرده باشید، به خوبی از منافع گسترده ان اطلاع دارید . اگر به قدر کافی زمان دارید که به افراد نیازمند کمک کنید ، حتما این کار را انجام دهید . شما با انجام این کار نسبت به جامعه و کشور خود ادای دین می کنید . رضایت حاصل از انجام فعالیت های داوطلبانه زمانی افزایش می یابد که این فعالیت ها در راستای عقاید و باورهای شما باشد. شما می توانید به سادگی با جست و جو در اینترنت گروه های مورد علاقه تان را پیدا کرده و در آن انجمن عضو شوید.
سـه به علاقه هایتان بپردازید.
اوقات فراغت زمان بسیار خوبی است که شما به یادگیری ان دسته موضوعاتی بپردازید که همیشه نسبت به فراگیری شان علاقه داشته اید، اما به دلایلی هیچ وقت جزء اولویت های شما نبوده اند. حالا می توانید چیزی را فقط به خاطر علاقه ای که به آن دارید بیاموزید، نه به خاطر هنجارهای خانواده یا جامعه.
چهـار آشپزی یا عشق را تجربه کنید.
آشپزی و باغبانی دو فعالیت روزمره ای هستند که جنبه درمانی داشته و موجب شادمانی درونی می شوند. شما در اوقات فراغت، می توانید زمان بیشتری را به آشپزی اختصاص بدهید و از لحظه لحظه طبخ غذا خوردن آن لذت ببرید. برای این کار می توانید از یک کتاب آشپزی کمک بگیرید و غذاهایی درست کنید که تا به حال نپخته اید. به علاوه شما می توانید با طبخ این غذاهای جدید میهمانانتان را شگفت زده کنید.
پنـج به امور معنوی تان توجه کنید.
اوقات فراغت زمان مناسبی برای پرداختن به امور معنوی است؛ زیرا در این زمان ذهن شما از درگیری های کاری و درسی به دور است و شما آرامش بیشتری را تجربه می کنید، بنابراین راحت تر می توانید درباره موضوعاتی چون معنای زندگی و هدف غایی تان فکر کنید. انجام مداوم مراقبه و عضویت در یک گروه مذهبی می تواند به شما در پیمودن این مسیر کمک کند.
شش از دوستان و آشنایانتان خبر بگیرید.
آیا به دلیل مشغله کاری چند ماهی از دوست قدیمی تان بی خبر بوده اید؟ آیا به دلیل حجم زیاد درس ها مدت زیادی است که به مادربزرگتان سرنزده اید؟ حالا برای انجام این کارها بهترین فرصت است. شما می توانید در این فرصت به دست امده، حلقه های شل شده روابط اجتماعی تان را دوباره محکم کنید.
هفت نگرشتان را درباره استفاده از رسانه های جمعی تغییر دهید.
در این مرحله مهم ترین کار این است که کنترل تلویزیون را بردارید و آن را خاموش کنید. اگر می خواهید اوقات فراغت پرباری داشته باشید، از تماشای تلویزیون صرف نظر کنید. شما می توانید در عوض نگاه کردن تلویزیون که برنامه های آن توسط مسئولان هر شبکه انتخاب می شود از اینترنت استفاده کنید؛ زیرا شما در استفاده از اینترنت آزادی عمل بیشتری دارید. شما می توانید آزادانه موضوع مورد علاقه تان را انتخاب کنید و در اینترنت در مورد آن جست و جو کرده و به جدیدترین اطلاعات دست یابید.
هشت دور و برتان را خلوت کنید.
اگر تمام اوقات فراغت شما صرف تمیز کردن خانه می شود و باز هم وقت کم می آورید، احتمالاً وسایل اضافی زیادی در خانه دارید. وسایلی که از آنها استفاده چندانی نمی کنید را انتخاب کرده و به کسانی اهدا کنید که به انها نیاز دارند . با این کار هم به دیگران کمک کرده اید، هم اینکه خودتان از شر وسایل اضافی ای که تنها زحمت نمیز کردنشان بر عهده شما بود ، راحت شده اید.
نـه زمانی را به انجام کارهای روزمره عقب افتاده اختصاص دهید.
اگر خیلی وقت است که قبض هایتان را پرداخت نکرده اید، یا صدای چکه شیر آب ظرفشویی مدت هاست شما را آزار می دهد، حالا زمان خوبی برای انجام این کارهاست. البته لازم نیست همه کارهای عقب افتاده تان را در اوقات فراغتتان انجام دهید که در این صوت اوقات فراغت مفهومی نخواهد داشت ، اما انجام کارهای کوچکی که به زندگی شما نظم بیشتری می بخشند می تواند به افزایش آرامش روانی شما کمک کند.
ده از سبک زندگی سالم استفاده کنید.
اگر دوست ندارید مجبور شوید پس از پایان تعطیلات یا اوقات فراغت تان به پزشک مراجعه کنید، از سبک زندگی سالم پیروی کنید. به یاد داشته باشید اوقات فراغت به معنی هرج و مرج نیست. سعی کنید شب ها زودتر بخوابید تا صبح ها زود بیدار شود. ورزش صبحگاهی را از یاد نبرید، سیگار نکشید، کمتر از غذاهای رستوران و فست فودها استفاده کنید. میوه ها و سبزی های تازه را در برنامه غذایی خود جای دهید.


زهره قربانی – دانشجوی دکتری روان شناسی