اطلاع از روان شناسی ؛ راز موفقیت سای بابا
هواداران و پیروی از عارفان کاذب در قرن ما پدیده عجیبی است. شگفتی به این خاطر است که عصر ما با نام هایی چون عصر پسامدرن و عصر اینترنت شناخته می شود و طبیعی است که تعداد افرادی که فریب عرفان های کاذب و وعده های دروغین آنها را می خورند باید به مراتب کمتر از قرن های قبل باشد. اما تحقیقات و مشاهدات دین شناسان و روان شناسان و جامعه شناسان دین نشان می دهد که اینگونه نیست و تعداد این افراد روز به روز بیشتر می شود. دکتر امیر هوشنگ مهریار، روان شناس و عضو هئیت علمی موسسه عالی آموزش و پرورش مدیریت و برنامه ریزی به سوالات ما درباره چرایی این استقبال پاسخ داده اند.
دلیل استقبال برخی از مردم جهان از عرفان های کاذب چیست؟ چنین هواداری هایی در قرن بیست و یکم، کمی عجیب به نظر می اید؟
بله این نکته خیلی مهمی است ، اینکه درقرن بیست و یکم؛ با این سطح سواد و تحصیلات، پیشرفت علم و چرخش اطلاعات در فضای مجازی و اینترنت ، به ویژه در کشورهای غربی چگونه افرادی مانند سای بابا طرفدار پیدا می کنند، نشان می دهد که این مسئله ریشه در جایی دارد. نظام اموزش و پرورش کشورهای غربی و به طور کلی تفکر عمومی رایج در این نظام ها این است که هیچ چیز مطلق نیست، حتی علم. از سوی دیگر انسان غربی معتقد است که هنوز موضوعاتی وجود دارد که علم نتوانسته جواب صریحی برای آن پیدا کند یا جواب های قانع کننده ای به مردم نداده است.
مسایلی که اشاره می کنید، شامل چه محورهایی است؟
معمولا این موضوعات به مباحث اجتماعی مرتبط است، مسایلی که به دلیل ذات خود پیچیده هستند و دقت مسایل فیزیکی را ندارند. همچنین قابل پیش بینی و اجرا نیز نیستند. مسایلی مانند رفاه، سلامت، خوشبختی و عوض کردن سرنوشت. این گونه است که حتی در بین پیروان «سای بابا» افراد تحصیل کرده نیز وجود دارند.
آیا می توان گفت که چنین افرادی، حرف هایی را به مردم می زنند که دوست دارند، بشنوند؟ حرف هایی که علم روان شناسی به مردم نمی زند؟
«سای بابا» به خاطر شخصیت خاصش و آگاهی از روان شناسی توده مردم، مورد استقبال بود، همچنین او می توانست مردم را خوشحال کند و به این خاطر پیروان زیادی دارد. در واقع این گونه افراد، در بیشتر موارد حرف های خوب می زنند در صورتی که علم روان شناسی بر اساس منطق پیش می رود و نیم تواند حرف بی اساسی را مطرح کند . این گونه افراد به زبان ساده و عامه پسند و در مورد موضعاتی که برای مردم جذاب و دست نیافتنی است سخن می گویند.
نکته مهم دیگر فرهنگی است که فردی مانند «سای بابا» از آن برخاسته است. فرهنگ هندوها همیشه پر از شعائری بوده که برای مغرب زمینی ها جالب بوده و آنها همیشه دوست داشته اند که از نحوه زندگی و سلوک هندی ها بدانند . این موضوع هم می تواند از علل پرطرفدرا شدن افرادی مانند «سای بابا» باشد.
علی مددی، ماهنامه سپیده دانایی شماره 57
