امواج روی اعصاب
امروزه پیشرفت فناوری، به ویژه در حوزه رسانه های جمعی، زندگی ما انسان ها را به گونه ای متحول کرده است که اکنون کمتر نشانه ای از سبک زندگی انسان در صد سال گذشته را می توان پیدا کرد.
تلویزیون ، این رسانه جمعی محبوب همگان ، نیز از این قاعده مستثنا نیست و از 1926 که اولین تلویزیون سیاه و سفید جهان به بازار عرضه شد، تغییرات زیادی چه در کیفیت ساخت تلویزیون و چه در محتوا و کیفیت برنامه های آن صورت گرفته و هر دو نوع تغییر در سبک زندگی ما اثر گذاشته است. یکی از مهم ترین تغییرات ایجاد و گسترش برنامه های ماهواره تلویزیونی است که اکنون نگران همکاران را برانگیخته است.
اگر بخواهیم یک دسته بندی کلی را تاثیر برنامه های ماهواره ای تلویزیونی بر سبک زندگی ارائه دهیم، می توانیم به مواد مختلفی اشاره کنیم. ما در اینجا تنها به یک بعد از تاثیرات که افزایش خشم و خشونت و پرخاشگری است، اشاره خواهیم کرد و با کمک گرفتن از نظریات روان شناسی ساز و کار یادگیری خشونت و پرخاشگری است، اشاره خواهیم کرد و با کمک گرفتن از نظریات روان شناسی ساز و کار یادگیری خشونت و پرخاشگری را توضیح خواهیم داد.
یک (1): نظریه یادگیری اجتماعی:
بندورا، روان شناس معتقد است که رفتار از طریق مشاهده دیگران آموخته می شود و همین می تواند رفتارهای بعضاً نامالوف افراد به ویژه کودکان را توجیه کند. وی بیان می کند که صرف مشاهده و اموختن یک عمل الزاماً به معنای اجرای آن نیست و برای بالفعل شدن یادگیری بالقوه عوامل و شرایط دیگری هم نیاز است. بنابراین ، شاید به همین دلیل است که علیرغم ساخت و پخش فیلم ها و برنامه های خبری پر از خشونت ، تنها درصد کمی از افراد جامعه که احتمالاً متعلق به طبقات پایین اجتماعی ، با سطح سواد پایین، سابقه خشونت و جامعه ستیزی هستند، دست به تکرار و بازسازی صحنه های خشونت بار می زنند.
دو (2) : نظریه برانگیختگی
تانباوم، روان شناس ، معتقد است که در معرض خشونت نمایش داده شده در برنامه های تلویزیونی قرار گرفتن باعث افزایش هیجان و برانگیختگی بینندگان و در نتیجه، پرخاشگری آنها می شود. تانباوم عقیده دارد که تلویزیون از سه طریق در ایجاد پرخاشگری اثر گذار است:
• از طریق برنامه هایی که محتوای خشن
• از طریق برنامه هایی که محتوای آنها درباره خشونت نیست ، اما پرخاشگری را تحریک می کنند.
• از طریق تدوین و یا نحوه سانسور برنامه ها به ویژه در زمینه موضوعاتی مانند مرگ یا روابط جنسی که می تواند با فعال کردن تخیل بینندگان، آنها را به اوج برانگیختگی برساند.
سه (3): نظریه عدم بازداری
برکویتر، روان شناس، معتقد است که خشونت برنامه های تلویزیونی در موقعیت ها و شرایط خاص می تواند از طریق تضعیف بازداری ها در رفتارها باعث پرخاشگری های بین فردی شود.
چهار (4): نظریه کاهش پرخاشگری
فشباخ ، روان شناس، براین باور است که تحت شرایط خاص، به ویژه در محیط درمانی، قرار گرفتن در معرض خشونت نمایش داده شده در تلویزیون می تواند به کاهش پرخاشگری کمک کند.
کلاره خلدبرین، کارشناس ارشد روان شناسی بالینی
