توان شنیدن از سویدای جان
یکی از مشکلات و گله های زن و شوهرها این است که نمی دانند چگونه با همسرشان صحبت کنند و یا موضوع خاصی را چگونه مطرح کنند، بدون این که دعوا و دلخوری پیش بیابید. تعداد زیادی از افراد برای حل این مشکل به دنبال راهکارها و مهارت هایی هستند که چگونه حرف زدن را به آنها بیاموزد، غافل از این که در بیشتر مواقع مشکل ما در نحوه حرف زدنمان نیست، بلکه مشکل در نحوه گوش دادن به صحبت های طرف مقابل است. گوش دادن یکی از مهارت های مهم و اساسی در ارتباط با اطرافیان به ویژه همسر است. اگر یاد بگیریم خوب گوش دهیم، بسیاری از مشکلاتمان حل خواهد شد. ما زمانی می توانیم صحبت های طرف مقابل را خوب متوجه شویم و با او همدردی کنیم یا راه حل پیش پای او بگذاریم که به صحبت هایش گوش دهیم و حرف هایش را کاملا متوجه شویم.
چرا گوش دادن این قدر مهم است؟
وقتی زن و شوهر برای صحبت های یکدیگر گوش شنوا نداشته باشند، از نیازها و احتیاجات هم بی خبر می مانند. زن نمی داند مرد روز خود را چگونه گذرانده و چه در اندیشه دارد. مرد هم از دنیای زن بی خبر می ماند و فاصله روز به روز بیشتر می شود و آرام آرام احساس طرد شدن و تنهایی به رابطه ها رخنه می کند. اما این تنها حسن گوش دادن نیست.
1- کاهش تنش: گوش دادن مهارتی است که به کاهش تنش در رابطه زناشویی کمک موثری می کند و مثلا تصور کنید در موقعیتی که یک از همسران عصبانی است، آرامش و مهارت دیگری در شنیدن صحبت تا چه اندازه در کاهش عصبانیت و حفظ آرامش موثر است، وقتی فرد خشمگین احساس کند درک می شود و حرف هایش شنیده میشود، ارام تر خواهد شد و موقع حرف زدن حالت دفاعی ندارد و علت عصبانیت و خشم او راحت تر آشکار خواهد شد.
2- به دست اوردن اطلاعات منصفانه: یکی دیگر از مزایای خوب گوش دادن در روابط زناشویی به دست آوردن اطلاعات درست و با کیفیت است، اطلاعاتی که نیازها و خواسته های واقعی همسرمان را برای ما اشکار می کند و اجازه نمی دهد ما در دام سوء تفاهم و برداشت های صرفا شخصی خود گیر بیفتیم.
3- خوب شنیده شدن متقابل: در روابط زناشویی خوب شنیدن ، خوب شنیده شدن را به دنبال دارد. وقتی به خوبی گوش می دهیم، طرف مقابل نیز به این کار تشویق می شود و در نتیجه، حس خوشایندی از صمیمیت و احساس نزدیکی در روابط به وجود می اید. وقتی به حرف های هسرمان گوش می دهیم، در واقع به او اعلام می کینم«به تو علاقه مندم و تو برایم اهمیت داری»، «دوست دارم بدانم چه احساسی داری و از نیازهای تو با خبر شوم، چون خواسته ها و احساساتت برای مهم است.»
سدهای بزرگ در راه درست گوش کردن
این چند عامل معمولاً نمی گذارند ما درست به همسرمان گوش دهیم.
1- قضاوت زودهنگام: وقتی کلمات و حروف بر زبان جاری می شود، طرف مقابل بلافاصله شروع به ارزش گذاری و قضاوت در مورد صحبت ها می کند. برای مثال، از خود می پرسد «منظورش چی بود؟» ، «در فلان جمله منظورش مادر من بود»،« عمداً دارد این جمله را می گوید، دارد مرا مسخره می کند».
فراموش نکنید که یکی از مهم ترین قوانین درست گوش کردن آن است که پیش از شنیدن تمام گفته ها درباره آن صحبت شود، نه وقتی هنوز صحبت ها نیمه تمام است.
2- در جا زدن: این سد زمانی ایجاد می شود یکی از طرفین مشغول حرف زدن است و طرف مقابل همچنان دارد به حرف ها و صحبت های قبلی فکر می کند، یعنی در جملات و صحبت های قبلی در جا می زند. این مسئله باعث عدم فهم کامل صحبت های طرف مقابل می شود و این احساس را در فرد به وجود می آورد که حرف هایش به خوبی شنیده نمی شود.
3- پیشداروی کردن: هنوز حرف زدن را شروع نکرده با خودمان می گوییم «حتماً باز می خواهد گله و شکایت کند. مطمئم باز می خواهد حرف های همیشگی اش را تکرار کند. اصلا حوصله شنیدن ندارم.» این نوع پیشداروی کردن مانع از ان می شود که زن و شوهر ها به حرف های یکدیگر خوب گوش دهند و مدام در ذهن خود در حال حدس زدن مطلبی هستند که هنوز طرف مقابل بیان نکرده و در نتیجه، براساس حدس و گمان خود واکنش نشان می دهند، نه آنچه طرف مقابل مطرح می کند.
4- حق به جانب بودن: یکی از موانع بزرگ گوش دادن همین احساس حق به جانب بودن در بین همسران است. یعنی هر کس فکر کند همیشه حق با اوست. طبیعتاً حوصله شنیدن حرف های دیگران را نخواهد داشت و می خواهد حرف فقط حرف خودش باشد.ااو همیشه از موضع قدرت صحبت می کند و در نتیجه ، نمی تواند شنونده خوبی برای صحبت های همسرش باشد.
5- مجادله: فراموش نکننید قرار است شما و حرف های طرف مقابل را بشنوید. اگر قرار باشد مجادله کنید ، این اتفاق رخ نخواهد داد. چون در مجادله هدف صرفاً به کرسی نشاندن حرف خود و دفاع از خود است.
6- رویاپردازی: یکی از موانع بزرگ خوب شنیدن زویاپردازی در مورد همسر ایده آل است. بهتر است هنگام صحبت کردن با واقعیت کنار آمد و او را آن طور که هست پذیرفت، صحبت های او را شنید و دست از رویاپردازی در مور ای کاش های ذهنی برداشت.
7- مقایسه: اکثر افراد از مقایسه شدن بسیار اکراه دارند . این اصلی مهم در روابط زناشویی است. هنگام شنیدن صحبت های شریک زندگی هیچگاه نباید او را با دیگران مقایسه کرد. هر گاه چنین کردید، خودتان را تجسم کنید که دارند مقایسه تان می کنند، چه حالی پیدا خواهید کرد؟
8- ابراز بی هنگام احساسات: نشان دادن و ابراز احساسات نقش مهمی در گوش دادن دارد، اما استفاده بی جا و نامناسب از احساسات نتیجه اش برعکس خواهد بود. مثلا اگر هنگام گوش دادن به صحبت های طرف مقابل از حرف های او عصبانی شویم و خشم بر ما چیره شود، نمی توانیم به درستی معنا و مفهوم صحبت های طرف مقابل را درک کنیم.
9- نصحیت کردن: وقتی یکی از همسران شروع به صحبت می کند، طرف مقابل شروع به ارائه راه حل و پیشنهاد می کند، زیرا با خود فکر می کند که همسرش از او انتظار دارد مشکل را حل کند و به دنبال راه حل می گردد. بنابراین، به جای گوش دادن به صحبت های طرف مقابل ، شروع می کند به نصیحت و پند و اندرز
10- اراه راه حل: گاهی بهترین و تنها ترین کاری که لازم است انجام دهید فقط شنیدن است. خیلی اوقات هدف از صحبت کردن درددل است، یعنی فرد دوست دارد با کسی درددل کند . در این مواقع همین شنیده شدن به اندازه ارائه هزاران راه حل برای فرد خوشایند و مهم است.
11- عوامل مزاحم محیطی: زن مشغول صحبت با مرد است. گوش های آقا مثلا شنونده حرف های خانم است وچشم هایش توپ زیر پای فوتبالیست های تلویزیون را دنبال می کند. او دارد حرف می زند و مرد فریاد می زند: «گل!» . مرد با دقت در مورد تصمیم مهمی که برای تغییر محل سکونتشان قرار است بگیرند و مسائل مربوط با آن صحبت می کند که تلفن همراه خانم زنگ می حورد و بعد از بیست دقیقه ، خانم همچنان مشغول صحبت با تلفن همراه است. تصور کنید در این موقعیت چه احساسی پیدا خواهید کرد؟ گاهی همین عوامل محیطی به ظاهر ساده مانع بزرگی در برابر درست گوش دادن خواهد بود.
چندگام برای بهتر شنیدن
برای بهتر گوش دادن برداشتن گام های زیر لازم است:
1- خود را مشتاق شنیدن نشان دهید: با دل و جان به صحبت های طرف مقابل گوش دهید. اشیاق خود را برای شنیدن صحبت هایش به او بفهمانید. اگر همسرتان نشسته است ، شما نیز بنشینید . اگر ایستاده اشت ، شما نیز بایستید ، به طرف او برگردید و با او همراه باشید و به او این حس را منتقل کنید که در دسترس و پذیرا هستید. اشتیاق شما در گوش دادن به صحبت های طرف مقابل باعث احساس امنیت و آرامش در او خواهد شد و او راحت تر با شما صحبت خواهد کرد.
2- حذف عوامل مزاحم محیطی : لطفا وقتی با هم صحبت می کنید، تا حد امکان مزاحم های محیطی مانند تلویزیون ، رادیو و حتی گوشی تان را خاموش کنید. اگر شرایط محیطی فراهم نبود، صحبت های تان را به زمان دیگر موکول کنید.
3- حفظ ارتباط چشمی با گوینده: مهم ترین ابراز ارتباطی در صورت شما قرار دارد : چشم هایتان. سعی کنید هنگام صحبت کردن به همسرتان نگاه کنید. یادتان نرود که گوش دادن فقط شنیدن نیست. بنابراین ، در حین گفت و گو به نگاه هایتان هم دقت کنید.
4- دقت در رفتارهای غیرکلامی: همسر شما فقط با لب هایش با شما صحبت نمی کند و حواستان باشد هنگام گوش دادن دقیق به رفتارهای غیرکلامی طرف مقابل توجه کنید. مثلا به حالات چهره، دست ها و حتی نفس او توجه کنید. به لحن صحبت و صدایش دقت کنید. دقت کردن در رفتارهای غیرکلامی و همسرتان باعث می شود بهتر و راحت تر او را بشنوید و درک کنید.
5- تشویق به ادامه صحبت: اغلب افراد بعد از این که حرفی را می زنند مکث می کنند . در واقع، این مکث برای کسب اطمینان از این است که شنونده می خواهد بداند واقعاً در درون من چه خبر است یا نه. اکثر ما به غلط فکر می کنیم طرف مقابل مکث می کند تا ما صحبت کنیم در این مواقع سعی کنید همسرتان را به ادامه صحبت تشویق کنید. با این کار به او می گویید: «آنچه می گویی برای من مهم است. من برای گوش دادن به تو وقت می گذارم. پس با مرن حرف بزن.»
6- اعلام درک و برداشت خود و خلاصه کردن حرف های طرف مقابل: این کار باعث می شود تا گام به گام با او پیش بروید و او هم مطمئن خواهد شد شما به حرف های او گوش می دهید. علاوه بر این، از پیش آمدن سوء تفاهم هم پیشگیری می کنید. چیزی را که از همسرتان شنیده اید یا بیان خود دقیقا تکرار کنید. سعی کنید اصل مطلب را بی کم و کاست بگویید و از همسرتان بخواهید آن را تایید یا تصحیح کند. بنابراین سعی کنید سوالاتی از این دست را مطرح کنید:«بذار من بگم چی از حرفات فهمیدم، تو می گی...؟»،« ببین درست متوجه شدم ...» ، «منظورت اینه که ...» ، «اگه اشتباه نکنم تو احساس می کنی ...»
7- طرح سوال های باز: بعد از این که دقیق به حرفهای همسرتان گوش دادید و او را به حرف زدن بیشتر دعوت کردید و درک خود را از پیام اصلی او از طریق خلاصه کردن صحبت هایش به او منتقل کردید باز هم ممکن است بخواهید بیشتر بدانید. در اینجا بهترین کار پرسیدن سوال های باز است. از پرسیدن سوال های بسته اجتناب کنید، چون اگر از یک سوال بسته و محدود کننده استفاده کنید، راه به جایی نمی برید. برای مثال، آیا این موضوع تو رو ناراحت کرده؟ جواب بله – خیر (سوال بسته)، می دونم که گفتی به مهمونی پنج شنبه میایی، ولی به نظر می رسه قلبا راضی نیستی و اخم کردی . دوست دارم بدونم قلبا دلت می خواد چه کار کنی؟(سوال باز)
8- صبور بودن: بعد از این که صحبت های طرف مقابل تمام شد بلافاصله شروع به جواب دادن و مطرح کردن راه حل نکنید. کمی درنگ کنید. ممکن است حرف های طرف مقابل هنوز تمام نشده باشد و این کار شما باعث پرش افکار در او شود و ذهن و کلام او را از چیزی که واقعا خواسته بگوید منحرف کنید.
9- کوتاه و روشن سخت گفتن: گاهی بعد از اتمام صحبت ها، طرف مقابل منتظر می ماند تا شما هم صحبت کنید. در این مواقع سعی کنید کوتاه و روشن سخن بگویید تا فرصت لازم برای درک کلام شما از سوی طرف مقابل ها و بیان خاطرات طولانی خودداری کنید، چون وقت گیر است. احتمالا طرف مقابل هنوز هم حرف هایی برای شنیده شدن دارد. انها را از دست ندهید.
در نتیجه گوش دادن همسران به حرف های همدیگر باعث کاهش تنش ، به دست آوردن اطلاعات منصفانه و خوب شنیده شدن متقابل می شود. برای خوب گوش دادن مهارت هایی وجود دارد که در این مطلب به آنها اشاره شده است.
مینو شیرین بیان، کارشناس ارشد روان شناسی
