آرامیس مشاور




تفاوت ملاک های انتخاب همسر در دختران و پسران

پسران مریخی، دختران ونوسی!
با توجه اهمیت و جذابیت ملاک های انتخاب همسر ، پژوهشگران مختلف در سراسر جهان دست به مطالعات گسترده ای درباره این موضوع زده اند. نتایج پژوهش ها حاکی از آن است که نخست ، به رغم تفاوت های فرهنگی، قومی و ... ملاک های انتخاب همسر تقریباً در همه دنیا یکسان است. دوم در همه نقاط جهان اولویت های همسرگزینی زنان و مردان از هم متفاوت بوده است . آشنایی با تفاوت ملاک های همسرگزینی و دلایل آن در دو جنس می تواند به درک اصول همسرگزینی جنس مخالف کمک کند.

دیدگاه روان شناسی تکاملی ، تبیین خود درباره انتخاب همسر را به این صورت مطرح می کند که انسان می کوشد احتمال پخش ژن های خود را به حداکثر برساند. در جریان تنازع بقا ، بهترین اعضای یگ گونه مانند انسان به اندازه کافی زنده می مانند که ویژگی خود را به نسل بعد منتقل کنند، به عبارت دیگر چون آنها از اختلال یا بیماری خاصی رنج نمی برند، به سن بلوغ رسیده و قابلیت باروری پیدا می کنند، در این مرحله باید فردی را به همسری انتخاب کنند که وی نیز ویژگی های برتری داشته باشد. اما، ویژگی های فیزیولوژیک متفاوت زنان و مردان باعث می شود انان راهکارهای متفاوتی برای پخش ژن های خود داشته باشند.
برای مثال زنان کمتر از مردان می توانند فرزند داشته باشند، چرا که حداکثر طی یک دوره بیست و پنج ساله توانایی بچه دار شدن دارند و هر بارداری آنها نیز نه ماه طول می کشد . اما مردان طی دوره ای از بلوغ تا مرگ به لحاظ نظری می توانند هزاران فرزند داشته باشند. به نظر می رسد به خاطر وجود این تفاوت ها زنان باید انتخابی تر عمل کنند و یا گزینش همسری که می تواند منابع مورد نیاز برای بقای فرزندان را تامین کند، سرمایه گذاری خود را به حداکثر برسانند. از سوی دیگر مردان می توانند با انتخاب همسری که از سلامت و جوانی مورد نیاز برای تولید مثل برخوردار است، سرمایه گذاری خود را به حداکثر برسانند. با این وصف مردان برای جذابیت جسمانی و زنان برای منابع (پول، مقام اجتماعی و ...) ارزش بیشتری قائل می شوند. طبق این الگو مردان به نشانه های جوانی و سلامتی در همسر توجه بیشتری دارند، زیرا این موارد، نشان دهنده امکان باروری بالاتر است. در حالی که زنان به طور کلی مردان مسن تر از خود را ترجیح می دهند ، چرا که وضعیت مالی این مردان غالبا به گونه ای است که امکان فراهم ساختن منابع مالی را دارد.
همچنین از آنجایی که جنین در بدن زن رشد می کند ، وی هیچ وقت نسبت به اینکه آیا به واقع مادر فرزندش است یا خیر، تردید ندارد. اما مردان در طول تاریخ هیچ گاه نمی توانستند نسبت به پدر بودن شان مطمئن باشند، مگر اینکه به پاکدامنی همسرشان ایمان داشتند، بنابراین ملاک نجابت و پاکدامنی به نسبت به زنان از اهمیت بالاتری برخوردار است، البته در این مورد نقش عوامل فرهنگی و نقش های جنسیتی را نیز نباید دست کم گرفت.
نتابج پژوهش های مختلف نیز تا حدودی این نظریه را تایید کرده است، در همه جای جهان زیبایی ظاهری یکی از ملاک های اصلی انتخاب همسر برای مردان ، و موقعیت اجتماعی و سطح درامد از ملاک های انتخاب همسر برای زنان است.
نکته دیگری که لازم است در باب ملاک های انتخاب همسر به آن توجه شود، تعریف های متفاوتی است که زنان و مردان از یک ویژگی یکسان ارائه می دهند . برای مثال ممکن است یکی از ملاک های پسر و دختری پاکدامنی باشد ، باید دید هر یک از آنها چطور این ویژگی را تعریف می کند. پاکدامنی از نظر مردان در فرهنگ ما بیشتر بدان معناست که فرد مورد نظر تا به حال با فردی از جنس مخالف رابطه نداشته باشد. در حالی که پاکدامنی از نظر زنان بیشتر به معنای مقاومت در برابر محرک های جنسی از جمله نگاه نکردن به نامحرم و حفظ حریم در روابط اجتماعی است. یا وقتی که دختری می گوید دوست دارد همسرش مستقل باشد، احتمالاً بیشتر بر جنبه مادی این خصیصه تاکید دارد، در حالی که از دید یک پسر، اینکه همسرش دارای استقلال عاطفی باشد، مهم تر است.
با توجه به تفاوت های ذکر شده ، به جاست هنگام شنیدن ملاک ها و اولویت های طرف مقابل، فقط به اگاهی از ویژگی ها قناعت نکنیم و از وی بخواهیم در مورد ملاک مورد نظر توضیح دهد تا دچار سوء تفاهم نشویم.

پژوهش ها چه می گویند؟
پژوهش های انجام شده در ایران نشان می دهد بین دختران و پسران ایرانی تفاوت هایی در نوع و اولویت ملاک های انتخاب همسر وجود دارد. در ادامه به نتایج پنج مهم در این زمینه اشاره می کنیم؟

تحقیق 1: وفاداری در برابر پاکدامنی
نتایج پژوهش سامانی و همکارانش در سال 1384 در دانشگاه شیراز نشان داد مهم ترین ملاک دخترهای ایرانی برای انتخاب همسر «وفاداری» است و در مقابل پسرها بیشتر به «پاکدامنی » همسر اهمیت می دهند. این مطالعه نشان داد در ایران ملاک های تعهد (وفاداری) ، پاکدامنی، اخلاق و سلامت جسمی و روانی از مهم ترین ملاک های مردان و زنان مجرد در زمینه انتخاب همسر است.
همچنین داشتن شغل مناسب به عنوان نشانه ای از کفایت مالی مرد، ملاکی مهم برای زنان در انتخاب همسر است و جالب آنکه مردان برای ظاهر و چهره همسر در مقایسه با دیگر ملاک ها اهمیت کمتری قائل بودند.
نتایج این تحقیق نشان داد کم اهمیت ترین ملاک ها برای دختران ، قیافه و ظاهر، مهارت های خانه داری و برای پسرها شغل و درآمد همسر اینده است.

تحقیق 2: ایمان، خوش اخلاقی، مسئولیت پذیری، وفاداری و جذابیت جسمانی
هرازی، حسینی و صدریان در سال 1380 در مطالعه دیگری به بررسی نگرش دانشجویان دانشگاه شهید صدوقی یزد درباره ازدواج پرداختند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که پنج ملاک با ایمان بودن ، خوش اخلاقی ، مسئولیت پذیری، وفاداری و جذابیت جسمانی از مهمترین معیارهای انتخاب همسر به شمار می روند و در این باره به تفاوت جنسیتی اشاره ای نشده است.

تحقیق 3: اصالت خانوادگی در برابر نداشتن نقص بدنی
در پژوهش دیگری، حسنی و همکاران در سال 1384 به بررسی معیارهای انتخاب همسر زنان در شرف ازدواج مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهری تابعه دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران پرداختند. نتایج این مطالعه نشان داد، مهم ترین ملاک های انتخاب همسر به ترتیب اولویت از نظر زنان، اصالت خانوادگی، نداشتن نقص عضو ظاهری، صداقت، معاشرتی بودن همسر و اعتقاد به برابری زن و مرد هستند. مردان ینز به ملاک های مشابهی اشاره کردن، اما ترتیب اولویت بندی انها اندکی متفاوت بود . مهم ترین ملاک های انتخاب همسر از دید مردان عبارت اند از: نداشتن نقص عضو ظاهری ، صداقت، اصالت خانوادگی و معاشرتی بودن.

تحقیق 4: زیبایی و ایمان
نصیرزاده و رسول زاده طباطبایی در سال 1388 نیز معیارهای فیزیکی انتخاب همسر در دانشجویان دانشگاه های تهران را مورد بررسی قرار داده اند. نتایج این پژوهش که 1126 دانشجو (432 پسر و 694 دختر) در آن شرکت کرده بودند ، نشان داد به طور کلی پسران در مقایسه با دختران در انتخاب معیار اول خود را زیبایی زن ملاک قرار داده اند. در حالی که معیار اول انتخاب دختران مسائل مذهبی و مذهبی بودن مرد بود. موقعیت اجتماعی پسران به عنوان اولویت دوم دختران مطرح شده است. نتایج مربوط به معیارهای فیزیکی و بدنی انتخاب همسر در پسران و دختران دانشجو نیز نشان می دهد رنگ پوست، قد، وزن، همسر نقش مهمی را در انتخاب همسر دارد.

زهره قربانی، دانشجوی دکترای روان شناسی