آرامیس مشاور




احساس گناه و احساس طرد شدن در افراد مطلقه و جداشده

نه گناهکاری نه طرد شده!

احساس گناه و احساس طرد شدن هر کدام یقه یکی از دو طرف طلاق را می گیرد .
احساس گناه و احساس طرد شدن، دو روی یک سکه اند. بنا به این که کدام تان زودتر برای پایان دادن به زندگی پیش قدم شده باشید یکی از این دو احساس را تجربه می کنید. در طلاق های توافقی این احساسات کمترند، اما خیلی از طلاق ها فقط از لحاظ حقوقی توافقی اند نه از نظر عاطفی. احساس گناه و طردشدن را باید شناخت و بعد برای برطرف کردنش برنامه ریزی کرد.

سمیرا شش ماه است از همسر سابقش وحید جدا شده است – درخواست طلاق از طرف وحید بود- معتقد بود ما آدم های خوبی هستیم اما برای هم ساخته نشده ایم. دنیای سمیرا و وحید زمین تا آسمان با هم فرق می کرد . وحید عاشق تجربه های تازه، تحرک و معاشرت با آدم های جدید بود . اما سمیرا محافظه کار، کم تحرک و درونگرا بود. این تفاوت عمیق باعث دعواها و سوء تفاهم های زیادی شده بود که دامنه اش به خانواده ها هم کشیده شده بود. در ظاهر وحید سمیرا را راضی به طلاق توافقی کرد، اما سمیرا ، هنوز بعد از شش ماه ، حس می کند طرد شده است. حس می کند دوست داشتنی نبوده که وحید او را پس زده است. وحید هم با این که می داند طلاق به نفع هر دو آنها بوده است، هنوز به خاطر پیشنهاد طلاق، احساس گناه می کند.


چه کسی چه احساسی می کند؟
همان طور که گفتیم احساس گناه و احساس طرد شدن ، هر کدام گریبانگیر یکی از دو طرف طلاق می شوند. معمولا کسی که پیشنهاد دهنده طلاق است چه خانم و چه آقا، بعدش احساس گناه می کند. در مقابل کسی که این پشنهاد را می شنود، بعد از طلاق؛ احساس طرد شدن می کند. بیایید برای راحت شدن ماجرا کسانی را که پیشنهاد دهنده هستند «برنده» و طرف مقابل را «بازنده» بنامیم. احتمالاً با خودتان می گویید طلاق ما برنده و بازنده نداشته است. بله . در طلاق های توافقی ممکن است این نقش ها وجود نداشته باشند، در بیشتر طلاق ها این واقعیت ها وجود دارند، اما ما یا آنها را انکار می کنیم یا خیلی ساده از این زاویه به مسیر جدایی نگاه نمی اندازیم.
گرفتن نقش برنده و بازنده بیشتر از پیش قدم شدن برای طلاق، به لحن دو طرف بستگی دارد. معمولا برنده ها اولش پیشنهاد می دهند، «باید مدت زمانی تنها باشم تا فکرهایم را جمع کنم.» بعد اعتراف می کنند، «دیگر آن قدرها عاشقت نیستم تا بتوانم با تو زندگی کنم.» و بعد پیشنهاد جدایی را مطرح می کنند. بازنده ها برعکس شوکه می شوند. آن ها اصرار می کنند، «لطفا مرا ترک نکن» . آن ها می پرسند، «کجای کار من ایراد داشته است که می خواهی رهایم کنی.» و بالاخره این که «لطفا یک فرصت دیگر به من بده تا بتوانیم با هم خوب باشیم.»


کنار آمدن با احساس طرد
بیشتر ما لااقل یک بار در زندگی تجربه طردشدن را داشته ایم. تجربه ای که بسیار تخ است و هیچ کسی از آن لذت نمی برد. معمولا بعد از این احساس، در خودمان فرو می رویم و گذشته را کنکاش می کنیم تا بفهمیم چه اتفاقی افتاده است.
برای کنار آمدن با احساس طرد می توانید این راه ها را امتحان کنید:


1- احساس طرد شدن را بپذیرید.
احساس طرد شدن بخشی از فرآیند جدایی است و قبل از هر تلاشی برای تغییر باید آن را پذیرفت . تا وقتی شما این احساس را انکار کنید نمی توانید هیچ کاری برایش انجام دهید.
2- واکاوی گذشته همیشه هم بد نیست.
اگر وقتی احساس طرد می کنید، بعدش گذشته را واکاوی کنید همیشه هم این واکاوی بد نیست. شاید واقعا شیوه ارتباطی اشتباهی داشته اید و با این واکاوی می فهمید باید رابطه تان را با دیگران اصلاح کنید.
3- شما بی کفایت نیستید
در هر طلاقی چندین و چند عامل با هم باعث جدایی می شوند. هر کدام از ما با کوله باری از تجربه ها ی گذشته وارد زندگی مشترک می شویم و گذشته تاثیر خودش را خواه ناخواه می گذارد. این که طلاق گرفته اید به معنای بی کفایتی یا نالایقی شما نیست. گاهی طلاق ربطی به بی کفایتی ندارد.
4- فقط تو زیان نکرده ای
این که تو طلاق گرفته ای به این معنا نیست که الزاما تو مشکل حادی داشته ای. اگر نتوانستید مشکل تان را با هم حل کنید، طرف مقابل هم به اندازه شما ضرر کرده است. اگر چه نوشتن این جمله راحت است رسیدن به این احساس احتیاج به زمان طولانی و تمرین فراوان تری دارد.
5- تو بی ارزش نیستی
به هر حال چه طلاق گرفته باشی چه نه، یک فرد ارزشمند هستی که می تواند دیگران را دوست داشته و دوست داشتنی باشد. هر کسی ویژگی های منحصر به فردی دارد که برای دیگران دوست داشتنی است. ممکن است ویژگی های شما برای همسر سابق تان جذاب نبوده باشد و نه این که به طور کلی شما آدم دوست داشتنی ای نیستید.
کنار آمدن با احساس گناه
احساس گناه الزاما احساس بدی نیست. همه ما برای این که خودمان پلیس خودمان باشیم به اندازه از احساس گناه احتیاج داریم . هیچ کدام از ما خودمان را کاملا بی گناه نمی دانیم . اما وقتی این احساس آن قدر زیاد می شود که دیگر نمی توانیم دست به هیچ کاری حتی کارهای مثبت بزنیم، این احساس ناکارآمد می شود.
بعد از طلاق احساس گناه معمولا سراغ پیشنهاد دهنده طلاق می آید. در واقع، طلاق فرصتی است برای این که با احساس گناه کنار بیاییم باید از راهکارهای زیر استفاده کنیم:
1- فرق احساس گناه متناسب و نامتناسب را بدانید
در واقع با دونوع احساس گناه رو به رو هستیم. بعضی از احساس گناه به اصطلاح متناسب هستندو مثلا این که ما به عنوان پیشنهاد دهنده طلاق برای مدتی احساس گناه کنیم و بعد با آن کنار بیاییم احساس گناه متناسب است.
گروه دوم یک احساس گناه عمیق است که ریشه در کودکی دارد. این نوع احساس گناه بسیار شدید و بی تناسب است. در این نوع احساس گناه ما با هر چیز کوچکی احساس گناه شدید می کنیم؛ یک احساس گناه شدید همراه با ترس و اضطراب. چون ریشه این نوع احساس گناه برای ما نامعلوم است، تمام هم نمی شود. احساس گناه دوم ربطی به طلاق ندارد و طلاق فقط آن را اشکار کرده است و برای رفع آن حتما باید به یک روان شناس بالینی مراجعه کنید.
2- منطقی باشید
وقتی احساس گناه سراغ تان می آید به این فکر کنید که «طلاق راه حلی منطقی بود. راه حلی که به نفع شما و همسر سابق تان تمام شد»
3- خودتان را تنبیه نکنید
وقتی احساس گناه می کنیم به دنبال راهی برای مجازات خودمان می گردیم تا آرام شویم. ممکن است خودمان را از لذت های معمولی مثل خوب خوردن یا تفریح کردن محروم کنیم. یادتان باشد احساس گناه شما واقعی نیست؛ بنابراین نباید خودتان را به خاطر گناه نکرده تنبیه کنید.
4- هیچ کس کامل نیست
احتمالا شما هم مثل خیلی از آدم های دیگر برای خودتان زندگی ایده آلی تصور کرده بودید که حالا فرو ریخته است. احتمالا شما هم حفظ زندگی زناشویی را یکی از مهم ترین عامل ها برای این که خودتان را موفق بدانید می دانستید اما حالا حس می کنید نتوانسته اید موفق باشید. حس می کنید در زندگی مردود شده اید و به خاطر همین احساس گناه می کنید. اما هیچ کس کامل نیست. شما دانش آموزی هستید که فقط در یک درس تجدید آورده اید. به درس های دیگر زندگی که آن ها را پاس کرده اید نگاه کنید. درس هایی مثل شغل، روابط با دوستان، تحصیل، رابطه با خانواده پدری و بخش های دیگر زندگی . زندگی تمام نشده است.


سعید بی نیاز- کارشناس ارشد روان شناسی بالینی