کی؟! چه کسی؟! چه قدر؟!
تقریباً همه می دانیم بلوغ به چه معناست ؛ حداقل تجاربی در این زمینه داشته ایم. بلوغ مرحله ای طبیعی از رشد هر انسانی است که در دوره زمانی قابل پیش بینی اتفاق می افتد . با این حال ، همین که بچه ها به دوره بلوغ نزدیک می شوند ، خیلی ها دست و پاشان را گم می کنند. طوری با این پدیده رفتار می کنند انگار بلایی است که دارد بر سر خودشان و فرزند دلبندشان نازل می شود و قرار است همه چیز را برهم بریزد. برخی دیگر فوری سرشان را زیر برف فرو می برند ، خودشان را به نشنیدن ، ندیدن و ندانستن می زنند. اتفاقاتی که درست دارد جلوی چشمشان می افتد را انکار می کنند یا می گذارند که فرزندشان خودش این مرحله را طی کند، استدلال هم می آورند که مگر کسی در مورد این چیزها با ما حرف زد؟! خودمان قهمیدیم و خودمان با آن کنار امدیم.
هستند والدینی که شورش را درمی آورند. روی همه چیز حساس می شوند، همه چیز را به بلوغ نسبت می دهند و خلاصه از هر ده جمله ای که با فرزندشان حرف می زنند، هشت مورد به علائم بلوغ و رفتارهای نوجوان در این دوران و مانند آن مربوط می شود.
البته بلوغ برای نوجوان اول از همه و بعد اطرافیان او، دوران حساسی است. به خصوص دختران که چون زودتر از پسران علائم بلوغ را تجربه می کنند و برخی از این علائم خیلی متفاوت از عادت های معمول زندگیشان است. در معرض آسیب بیشتری هم هستند. چه طور باید با بلوغ کنار آمد؟! چطور باید با دخترها در مورد بلوغ حرف زد؟! از چه کسی و در چه زمانی، چه میزانی از اطلاعات را باید به دختر بدهد؟!
خودتان آماده باشید
شاید به عنوان والدین، چه بخواهید و چه نخواهید ، خیلی زود با بلوغ فرزندتان مواجه خواهید شد . قبل از هر چیز ، خودتان باید آرام باشید و اطلاعات مناسبی در این زمینه داشته باشید. فقط استرس داشتن ، یا بسنده کردن به تجربیات شخصی یا حرف های این و آن از شما یک راهنمای مناسب برای فرزندتان نمی سازد. استرس و دستپاچه شدن هم کمکی به فرزندتان نمی کند و فقط این احساس را به او منتقل می کنید که از عهده این موضوع برنمی آیید و در نتیجه او از شما فاصله می گیرد. پس چه به عنوان مادر، و چه به عنوان پدر، اگر دختری دارید که طی چند سال آینده ، وارد سن بلوغ (معمولاً 10 تا 14 سال) می شود، از همین حالا اقدامات زیر را انجام دهید:
در مورد بلوغ مطالعه کنید . حواستان باشد از منابع معتبر بهره ببرید و بلوغ غیر از جوش صورت و علامت های جسمانی و بداخلاقی، نشانه های دیگری هم داردکه با شناخت آن ها می توانید به فرزندتان به خوبی کمک کنید. از یاد نبرید که آدم ها متفاوت اند. شاید فرزند شما در همان سنی که شما بالغ شدید یا با همان مدلی که شما بلوغ را تجربه کردید، وارد این دوران نشود. مطالعه کسب از اطلاعات موثق، برای همین ضروری است.
آرامش خود را حفظ کنید . بله، فرزند دلبند شما قرار است از کودکی با مزه و بازیگوش به یک فرد بزرگسال تبدیل شود . شما نمی توانید جلوی این فرآیند را بگیرید، بلکه باید با بُعد تازه ای از والد بودن مواجه شده و لذت های این دوران را تجربه کنید.
در رفتار خود تجدیدنظر کنید. همان طور که انتظار ندارید از فرزند 15 ساله رفتارهای 6 سالگی اش را ببینید، شما هم نباید با او همان طور رفتار کنید که وقتی 6 ساله بود رفتار می کردید. لازم است مهارت های رفتاری و تربیتی تازه ای را بیاموزید. بهتر است قبل از این که دچار مشکلی شوید، به آن فکر کرده باشید.
مادرانه دخترانه
گفته می شود که بهتر است مادران با دختران خود در مورد بلوغ صحبت کنند. بلوغ، برای دختران پر است از تغییرات جسمانی و روانی که اغلب آنها، به حریم بسیار بسیار خصوصی دختر مربوط می شوند. از تغییرات جسمانی در اندام ها گرفته تا بالا و پایین شدن خلق و احساسات ناگهانی و عادت ماهانه، همه و همه بسیار زنانه هستند و در نتیجه بهتر است مادر، در مورد آن ها با دخترش صحبت کند. اما چطور و از چه زمانی؟!
گوش به زنگ باشید
حواستان به نشانه ها باشد ، به خصوص در رفتارها و صحبت ها. ممکن است فرزند شما خیلی قبل تر از آن که شما پیشبینی کنید، در بیرون از خانه ، یا در مدرسه یا توسط تلویزیون و اینترنت، با اطلاعاتی مواجه شود که علامت سوال هایی در ذهن او ایجاد کند. در هر سنی که هست، متناسب با سنی که دارد در مورد موضوع با او صحبت کنید . فکر نکنید همین که بگویید «این حرف ها برای تو زوده» ، یا «بدو برو بخواب نشنوم دیگه از این حرف ها بزنی»، یا «باشه به موقعش خودت می فهمی» ، او دیگر در مورد این موضوع فکر یا کنجکاوی نخواهد کرد، بلکه فقط شما را در جریان نخواهد گذاشت.
راستش را بگویید
هرگز در مورد هیچ یک از موارد مربوط به بلوغ ، به فرزندتان دروغ نگویید. لازم نیست همه چیز را از همان اول با همه جزئیات بگویید، اما به او دروغ هم نگوئید. مثلا اگر در مورد خونریزی ماهانه زنان شنیده و فکر می کنید تا 4-5 سال دیگر برای خودش اتفاق نخواهد افتاد ، نگویید «نه چنین چیزی نیست، حتما خواهر دوستت مشکل دیگه ای داره که به تو نگفته»، با این کار اگر برای خودش قبل از این که شما توضیح دیگری بدهید ، اتفاق بیفتد ، حسابی نگران خواهد شد. به علاوه با توضیحات تکمیلی ، می فهمد که به او دروغ گفته اید و اعتمادش را به حرف های شما از دست خواهد داد.
عادت ماهانه چالش دخترانه
از سخت ترین قسمت هایی که باید برای دختران توضیح بدهید ، بدون این که نگران شود و بترسد یا احساس بدی به او دست بدهد ، عادت ماهانه است. اما سختی آن نباید باعث شود که از آن فرار کنید . فکر کنید فرزندتان قبل از این که با او حرف بزنید، از طریق دوستانش اطلاعات غلطی در این باره بگیرد یا این که برای خودش اتفاق بیافتد. چه حالی خواهد داشت؟! پس، کم کم او را آماده کنید.
در مورد واقعیت ها حرف بزنید
در مورد ساختمان بدن یک زن، با او حرف بزنید . بگویید که او هم مثل شما روزی مادر می شود و بدنش از حالا که دارد بالغ می شود، خودش را برای آن زمان آماده می کند؛ مثل یک جور تمرین ماهانه ، تا وقتی که واقعاً مادر شود. بسته به سنی که دارد و میزان اطلاعاتی که دارد، می توانید این توضیح را مفصل تر ارائه دهید.
حاشیه عادت ماهانه را فراموش نکنید
خیلی وقت ها دردها، اعصاب خردی های بی دلیل و نشانه هایی مثل تورم قسمت هایی از بدن از خود عادت ماهانه ناراحتی بیشتری به همراه می آورند. در مورد این موارد با فرزندتان صحبت کنید تا اگر اتفاق افتاد بداند که طبیعی است و نگران نشود.
او را آماده نگه دارید
اگر خیلی نزدیک به بلوغ است یا به تازگی عادت ماهانه را تجربه کرده، او را راهنمایی کنید که همیشه لباس زیر تمیز و خوراکی هایی که او را آرام می کنند، مثل شیرینی یا مسکن ملایم همراه داشته باشد تا خیالش راحت باشد.
آموزش را فراموش نکنید
یادتان باشد شما به عادت ماهانه عادت دارید و همه چیز برایتان واضح است. اما دخترتان در مورد کوچک ترین مورد هم آموزش لازم دارد.
تجربه هایتان را با او در میان بگذارید
اجازه بدهید فرزندتان بداند که شما در این دوران چه مسائلی دارید. این یک موضوع دخترانه – زنانه است و می توانید در این مورد درددل کنید.
موضوع را محرمانه یا شرم آور نشان ندهید
درست است که مردها عادت ماهانه ندارند، اما همسر شما در این مورد می داند. پس لازم نیست قایم موشک بازی در بیاورید. پدر هم محرم دختر شما است . می تواند در مواقعی کمک کننده باشد، مثلا وقتی دخترتان کلاف و عصبی می شود به او محبت بیشتری کند یا این که اگر شما نباشید و به مراقبت یا اقدام درمانی نیاز داشته باشد، از او حمایت کند. به علاوه دخترتان قرار است یاد بگیرد با پدیده ای طبیعی مواجه است که نشانه سلامت بدن او است، نه این که خجالت بکشد و دائم معذب باشد که کسی متوجه نشود.
نقش پدر در بلوغ دختران
چه در خانواده های تک والد که پدر تنها سرپرست خانواده است و چه در خانواده هایی که مادر هم حضور دارد. نقش پدر در بلوغ دختران جدی است.
اگر تک والد هستید
در خانواده های تک والدی که پدر به تنهایی باید دختر خود را بزرگ کند چه؟! در این موارد، البته برای پدر، توضیح بلوغ سخت خواهد بود حتی اگر پدر از عهده این کار هم بربیاید، شاید دختر نتواند در مورد همه جزئیات با او صحبت کند یا درددل کند و راهنمایی بخواهد. بهترین حالت این است که از قبل، دختر با یکی از زنان نزدیک، ارتباط خوبی برقرار کرده باشد، مثلاً با مادر بزرگ، خاله، عمه یا همسر یکی از دوستان نزدیک پدرش. پس، از همین حالا به فکر یک رابطه صمیمی و نزدیک، بین دخترتان و یکی از خانم های اطراف که حسابی به او اعتماد دارید، باشید.
از دخترتان تعریف کنید
همه این صحبت ها بدان معنا نیست که پدرها در دوران بلوغ دخترشام سهمی ندارند و قرار است عرصه را برای مادر و دختر خالی کنند. دختران در این سن بسیار نیازمند توجه هستند. آن ها در مورد ظاهر خود حساس می شوند و مدام نگران اند که زشت و غیرجذاب باشند. لازم است که پدران از دختر خود تعریف کنند و نشان بدهند که به او افتخار می کنند. اشتباه برخی والدین این است که فکر می کنند اگر وارد چنین مقولاتی شوند، روی دخترشان باز می شود یا مثلا به بیراهه می رود، در صورتی که برعکس، دختری که با تعریف های پدری که به او اعتماد دارد، سیراب است و احساس ارزشمندی می کند، جای دیگری به دنبال تامین نیاز خود به تعریف و تمجید نمی گردد و ان قدر برای خودش ارزش قایل می شود که از خودش به خوبی مراقبت کند.
بهنوش خرمدره ، کارشناس ارشد روان شناسی بالینی
