آرامیس مشاور




چگونه با فرزندانمان بی پرده درباره مواد صحبت کنیم؟

برای هر کسی که در زندگی اش پدر یا مادر شده باشد و یا حتی قصد بچه دار شدن داشته باشد، این یک کابوس است که فرزندش با مصرف سیگار یا مواد سر و کار پیدا کند. اما خوشبختانه این موضوع است که می شود از آن به راحتی پیش گیری کرد. اما من چه طور می توانم با فرزندم درباره این موضوع صحبت کنم؟ نکند صحبت کردن درباره این موضوع باعث گرایش بیشتر او به مصرف بشود؟ آن چه در زیر می آید به شما نشان خواهد داد که چه طور این کار را انجام دهید.

انکار راه حل نیست
فکر کردن به این موضوع که فرزند من ممکن است مواد مصرف کند ، به قدری دردناک است که بیشتر پدر و مادرها صورت مسئله را پاک می کنند و فرض را بر این می گذارند که این اتفاق برای فرزند آن ها نخواهد افتاد . اما متاسفانه این یک اشتباه بسیار رایج است. برای مثال در یک پژوهش خارجی 40 درصد نوجوانان اظهار کردند که حشیش (ماری جوانا) را امتحان کرده اند، در حالی که تنها 18 درصد از والدین فکر می کردند که فرزندشان حشیش مصرف کرده است. این تفاوت عظیم نشان دهنده آن است که ما تمایل داریم فرزند خودمان را جدا از این مشکلات فرض کنیم؟ کدام پدر و مادری دوست دارد فرزندش را در حال مصرف مواد تصور کند؟ اما انن موضوع ما را مواجهه با خطر بزرگی قرار می دهد. غفلت از موضوعی به این مهمی، ما را شبیه کبک می کند که سرش را زیر برف کرده تا خطر را نبیند. شاید مهم ترین پیامی که می توان در این میان مطرح کرد ، این است که بیاید سرمان را از زیر برف در بیاوریم و با شجاعت راه حلی برای این موضوع پیدا کنیم.

نگرانی در مورد باز شدن روی نوجوان
طی تجربه آموزش پیش گیری از اعتیاد برای والدین همیشه به این پرسش بر می خورده ام که «چطور با فرزندم درباره مواد صحبت کنم ، بدون این که پرده حیایی که بین من و فرزندم هست، پاره شود؟ ». به عبارتی بیشتر والدین تصور می کنند که بهتر است بین خود و فرزندشان فاصله ای پدید بیاورند و درباره بعضی موضوعات (مانند روابط یا جنس مخالف و مواد) صحبتی نکنند با این امید که مسکوت ماندن این موضوع باعث می شود که فرزندشان بداند این موضوع را تایید نمی کنند و خودبه خود به دنبال این کارها نرود. پاسخ من به این والدین همیشه این بوده است که « لطفا این پرده حیا را از بین ببرید.»
اما چطور این فاصله را از بین ببریم؟ چه طور این موضوع را طوری مطرح کنیم که با ما لج بازی نکند؟ اصلا چه سنی برای صجبت کردن با فرزند مناسب است؟ توصیه های زیر به شما کمک خواهد کرد که مفید و موثر با او صحبت کنید:

1- از چه سنی؟
بهتر است با فرزندتان در هر سنی که هست، درباره مواد صحبت کنید. سال های میانی دبستان و پیش از شروع دوران نوجوانی بهترین زمان برای صحبت کردن است. در این سن فرزند شما هنوز شروع به استقلال طلبی نکرده است و حرف شما به نوعی قانون نانوشته زندگی او خواهد شد. البته اگر فرزندتان به نوجوانی و جوانی رسیده باشد هم، هنوز برای صحبت کردن دیر نیست، مهم این است که از هر فرصتی برای صحبت در این باره استفاده کنید.

2- دختر و پسر فرقی ندارد
از قدیم این دیدگاه بین ما وجود داشته است که در رابطه با مصرف مواد پسرها در معرض خطرند و اگر هم کسی قصد داشته باشد که با فرزندش درباره مخدر صحبت کند ، مخاطب اصلی پسرها هستند. اگر چه پیش ترها فقط این پسرها بودند که مخاطبان اصلی مواد مخدر محسوب می شدند، اما امروزه الگوهای مصرف مواد تغییر کرده است و یا ظهور مواد جدید در بازار ، دیگر دخترها هم به اندازه پسرها در معرض اعتیاد هستند.

3- درباره اعتیاد زیاد بدانید
درباره اعتیاد و انواع مواد تا جای ممکن اطلاعات دقیق و علمی کسب کنید . کتاب بخوانید ، در اینترنت جست و جو کنید و سوالاتتان را از متخصصان بپرسید. در منابع اینترنتی نه تنها می توانید درباره اثرات مصرف مواد اطلاعات کسب کنید ، بلکه تصاویری از آن ها را هم می بینید شما باید اطلاعات کامل و درستی این باره داشته باشید. یک منبع خوب برای پرسش درباره مواد، اعتیاد و درمان آن شماره تلفن «خط ملی اعتیاد » (09628) است که می توانید از آن هم استفاده کنید.

4- از کاه کوه نسازید
یکی از مهم ترین خطاهایی که والدین مرتکب می شوند این است که زمان صحبت درباره مواد می ترسند و این ترس را به فرزندشان منتقل می کنند. یکی از ویژگی های نوجوانی این است که آن ها خود را مصون از هر گونه مشکل، بیماری و دردسر احساس می کنند؛ به همین خاطر نگرانی شما را واکنشی شدید و غیرمنطقی می دانند و آن را جدی نمی گیرند. از تصور این که ممکن است به فرزند شما مواد تعارف شده باشد و یا حتی ان را امتحان کرده باشد و وحشت نکنید . حتی اگر چنین اتفاقی افتاده باشد، مصرف امتحانی مواد لزوما به معنای اعتیاد فرزند شما و کارتن خواب شدن او نیست. باید با اعتماد به خودتان و فرزندتان ، محکم و قاطع صحبت کنید.

5- موضع خودتان را محکم و قاطع بیان کنید
پژوهش ها نشان داده است که مهم ترین امتناع نوجوانان از مصرف مواد، تاثیر والدین است. نوجوانانی که از والدینشان پیغام «ما مصرف مواد را تایید نمی کنیم» به صورت قطعی و واضح دریافت می کنند، 54 درصد کمتر به سمت مواد مخدر می روند. پس با اطمینان . محکم به فرزندتان بگویید که با مصرف مواد موافق نیستید. اگر لازم بود ، این کار را به صورت عملی هم نشان بدهید. برای مثال اجازه ندهید که برای خانه قلیان خریده شود و یا از مهمان سیگاری بخواهید سیگارش را بیرون از منزل یا نزدیک پنجره بکشد.

6- منصفانه صحبت کنید
صحبت هایتان باید حتما منصفانه باشد. صحبت کردن وحشت زده درباره مصرف مواد و کارتن خواب شدن، برای نوجوانی که مصرف مواد را این دوستانش دیده است، خنده دار به نظر می آید. مطرح کردن این موضوع که اگر چه در ابتدا مصرف مواد نتایج زیاد بدی ندارد، اما به مرور زمان آسیب های غیرقابل جبرانش را نشان خواهد داد، قابل قبول تر است

7- مسئولیت انتخاب را به گردن خودش بیاندازید
به خاطر داشته باشید که وقتی بهترین نتیجه را خواهید گرفت که مسئولیت تصمیم گیری درباره رفتار را به عهده فرزندتان بگذارید. وقتی که شما این انتخاب را برای فرزندتان در نظر می گیرید که خودش گزینه درست را برگزیند، به نوعی از بروز هر گونه لج بازی جلوگیری می کنید.

چند جمله خوب برای صحبت کردن درباره مواد
«شاید این سوال من برات عجیب باشه ، ولی تا حالا کسی به تو مواد تعارف کرد؟ اگر این اتفاق افتاده دوست دارم در موردش با هم حرف بزنیم.»
«من می دونم که مواد یا سیگار ممکنه اولش لذت بخش باشه اما به خاطر عوارضی که به مرور ایجاد می کنه، دوست ندارم تو اون ها رو حتی امتحان کنی، هر چند تو بزرگ شدی و خودت بهتر می دونی تصمیم عاقلانه کدومه.»
«ببینم تو بلدی اکه کسی بهت سیگار تعارف مرد، چه طوری بهش بگی نه؟ دوست داری با هم تمرین کنیم؟»

سپیده بخت، کارشناس ارشد روان شناسی