آرامیس مشاور




فواید و ضررهای کلاس ها و برنامه های آموزشی تابستانه (کودکان پیش دبستان)

زنگ اول : تمرین مهارت های اجتماعی
امروزه کلاس های گوناگونی برای کودکان در سنین مختلف، در مراکز متنوع ، از مهد کودک ها و خانه فرهنگ گرفته تا کلینیک های روان شناسی و انواع مراکز با عنوان های متفاوت، برگزار می شود. صرف نظر از اینکه در هر کدام از این کلاس ها به بچه ها چه چیزهایی آموزش داده می شود، کلاس یک ویژگی بسیار مهم دارد: امکان برقراری ارتباط با سایر کودکان و ارتقای مهارت های اجتماعی. مطالعات نشان می دهد حتی کودکانی که تک فرزند هستند، با ورود به فضاهای اجتماعی مانند مهدکودک و کلاس های آموزشی، می توانند مهارت های اجتماعی لازم را برای زندگی آینده خود را بیاموزند. بنابراین، شرکت در یک کلاس مناسب، قبل از هر چیز ، فرصتی است برای خروج از فضای محدود خانواده، وارد اجتماع شدن، آشنا شدن با انواع تعامل ها و رفتارهای اجتماعی و آموختن مهارت هایی که شاید هیچ کجای دیگر نمی توانید به این شکل بیاموزید.

در همین راستا ، برای انتخاب یک کلاس مناسب، توجه به فضای آن به طور کلی، اهمیت دارد. برای انتخاب چنین کلاسی باید ببینید که چقدر ارتباط کودکان در آن محیط با هم دوستانه است. چقدر به ارتباطات اجتماعی کودکان توسط مربیان اهمیت داده می شود. نحوه برخورد مربیان با هم و با کودکان به چه صورت است، چقدر به کودکان توجه می کنند، چقدر دوستانه برخورد می کنند یا در مقابل ، رفتاری پرخاشگرانه و یا سرزنش گر دارند.
یک محیط اجتماعی مناسب، در سنین قبل از دبستان، مهارت های پایه ای برای برقراری ارتباط را به کودکان به طور عملی می آموزد و به او امکاناتی را می دهد که برای همه عمر در زندگی خود به ان ها نیاز خواهد داشت. همچنین تعامل با محیط مدرسه برای او ساده تر خواهد شد.

بها دادن به خلاقیت و آزادی عمل
یکی از بحث های مهمی که در مورد آموزش کودکان تا سنین قبل از دبستان باید مورد توجه قرار داد، خلاقیت و آزادی عمل است کودک در این سنین ، تازه شروع به کشف دنیای اطرافش کرده است. او نیاز دارد انواع و اقسام تجربه ها را داشته باشد و حتی هر کدام را بارها و بارها تمرین کند تا مفاهیمی که در بزرگسالی برای ما بدیهی به نظر می رسند را نیز کشف و تمرین کند.
شاید برای شما، پرواز یک شاپرک مزاحم، با خار داشتن یک بوته اصلا جالب نباشد ، اما برای یک کودک مثل معجزه می ماند . شاید شما به مخلوط کن و اتفاقی که درون آن برای میوه ها می افتد عادت کرده باشید، یا این که وقتی آب روی قاشق می ریزد چطور به اطراف می پاشد، اما کودک به آن ها به چشم پدیده ای متفاوت نگاه می کند که گاه باید بارها و بارها آن را تماشا کند تا درکی بهتر از آن ها داشته باشد و اطلاعات کافی در مورد هر کدام را به ذهن بسپارد. زندگی پر از «نه، نکن، دست نزن، برندار، ندو و ...» در واقع بستن درهای تجربه و یادگیری به روی کودک است. او به حدی از ازادی عمل برای رشد سالم نیاز دارد، البته تا حدی که امنیت خودش و دیگران به خطر نیافتد. اما له کردن یک شکلات ، پرپر کردن یک گل، انداختن دانه دانه قندها توی یک لیوان آب، روشن کردن تک به تک چراغ های لوستر و هزاران مثال دیگر، چه خطری می تواند داشته باشد؟ اما واکنش اغلب والدین به همین تجربه های ساده، پر از خط و مرز است. واقعیت این است که خیال پردازی و خلاقیت از ابزارهای حیاتی رشد کودکان دراین سن است که باید به آن ها توجه داشت. کودک با خیال پردازی خود، دنیای اطرافش را هر آنچه دوست دارد تصور می کند و با استفاده از خلاقیتش ، قوانین تازه را در دل محیط اطراف خود می آموزد: وقتی صندلی ، کشتی می شود، عصا، اسب می شود، سبزیجات ، موجودات فضایی می شوند و ... کودک با تمام وجود در حال تمرین آموخته های خود است. چند بار پیش آمده که ابزار بازی و خیال پردازانه او را بر هم بزنید و یا او را به این دلیل سرزنش و توبیخ کنید؟ اگر تکالیف مدرسه بودند او مشغول تمرین بود، همین واکنش را نشان می دادید؟ در این سن، بازی، ابزار یادگیری و تمرین اوست. کودکان معمولاً با ورود به مدرسه و روبه رو شدن با قوانین خاص محیط آموزشی و نیز سیستم تدریس، نحوه آموختن خود را تغییر می دهند . مهم است که کلاس هایی که برای کودکان قبل از مدرسه برگزار می شوند، راه های یادگیری کودک را محدود نکنند و با قوانین ثابت و سخت گیرانه ، جلوی خلاقیت و آزادی عمل او را نگیرند و بسیاری از آموخته های اساسی دوران کودکی، به واسطه بازی های آزادانه و بدون چارچوب آموخته می شوند و نباید این سیستم یادگیری را تغییر داد.

کودک یک انسان منحصر به فرد است
شما حتماً علایق و آرزوهایی دارید که ممکن است عاشق پیانو باشید یا به مسابقات ورزشی بسیار علاقمند باشید. البته داشتن فرزندی که یک ارکستر را رهبری می کند یا فرزندی که در مسابقات المپیک جهانی شرکت می کند، وسوسه انگیز است. اگر چه بارها این جمله را شنیده اید، اما از چنین وسوسه هایی دست کشیدن آسان نیست. از یاد نبرید که در هر زمینه ای، پیشرفت می تواند غرور آفرین باشد.
بنابراین ، قبل از تصمیم گیری، اجازه بدهید فرزندتان هم علایق خودش را محک بزند. او را مجبور به کاری نکنید . فرصت فراوانی برای یادگیری در پیش روی اوست و به واکنش هایش حساس باشید . کارهایی که با کنجکاوی دنبال می کند یا برایشان زمان بیشتری می گذارد، می توانند نشانگر علایق او باشند. زیاد نمی توان از کودکی در آن سن انتظار داشت که مثلا خودش اعلام کند عاشق کدام ساز است، به چه ورزشی بیشتر علاقه دارد یا در رفتارهای اجتماعی جذابیت بیشتری می بینید. بلکه علاقه به رنگ ها، حافظه بصری خوب، دقت زیاد به جزئیات و نکات دیداری برای مثال، می تواند نشانه علاقه و توانمندی او در زمینه های هنری بصری، از نقاشی و عکاسی گرفته تا معماری و فیلم سازی باشد. والدین، بهترین افراد برای تشخیص علایق فرزند خود هستند، به این شرط که در این زمینه دید بازی داشته باشند و چشم هاشان را روی واکنش های فرزند خود نبندند. البته از نظر متخصصین و تست های مرتبط هم برای درک بهتر علایق، توانمندی ها و نقاط ضعف فرزند خود می توانید کمک بگیرید.

زبان های خارجی
یکی از کلاس هایی که این روزها بسیار مورد توجه والدین قرار گرفته ، کلاس های زبان های خارجی و مهد کودک های دوزبانه است. واقعیت این است که اگر می خواهید کودکتان یک زبان خارجی را در حدی بیاموزد که ان را مانند یک فرد بومی تلفظ کند، قبل از 5 سالگی بهترین زمان است. بعد از این سن ، حساسیت گوش نسبت به برخی تلفظ ها کم تر می شود و نیز مخرج های زبانی، انعطاف پذیری قبل را ندارد و نمی توانند همه صداها را تلفظ کنند، بهتر است به او فرصت بدهید به زبان مادری خود مسلط شود. سپس آموزش زبان دوم را شروع کنید. چنان که گفته شد، روش تدریس بیش از هر چیز دیگری در این زمان اهمیت دارد.
کودکان گیرایی زیادی در زبان دارند که قابل مقایسه با بزرگ ترها نیست. اگر روش به کار رفته برای آموزش صحیح باشد و ویژگی های کودک در آن در نظر گرفته شود، آن ها تا سه زبان را هم می توانند بیاموزند. وقتی کودک پا به مدرسه می گذارد ، روش آموختنش تغییر می کند. در این زمان، آموختن زبان دشوارتر می شود یکی از شاخص هایی که به خوبی، توانمندی بالای کودک برای آموختن زبان را نشان می دهد، کودکانی هستند که تنها با تماشای فیلم ها و تلویزیون به زبانی دیگر، آن زبان را فرا گرفته اند. یا کودکانی که در خانواده های دو یا حتی سه زبانه زندگی می کنند. شاید برایتان جالب باشد بدانید یادگیری زبان های بیشتر در دوران کودکی، به رشد هوش کودک کمک می کند. یاد گرفتن هر زبان ، به معنای دری به روی یک دنیا و فرهنگ تازه است.

هنـرها
هنر مفهومی گسترده و متنوع دارد. می تواند به مهارت های بصری، مهارت های انگشتان، گوش و ذهن موسیقایی، مهارت های بازیگری یا درک ادبیات و غیره برگردد. اگر به ویژگی های فرزند خود با دقت توجه کنید. می توانید توانمندی ها و نقاط ضعف او را بشناسید و با در نظر گرفتن علاقه اش ، پیشنهادهای بهتری برای یادگیری در اختیار او قرار دهید. می توانید از متخصصین هم در این زمینه کمک بگیرید. آموختن در این سنین نباید همراه با اجبار و قانون باشد، بلکه باید از احساس کنجکاوی و میل سیری ناپذیر خود کودک به یادگیری به بهترین نحو استفاده شود. هنر خودجوش و بدون خط و مرز، امکان خوبی برای ابراز احساسات و حل کردن مشکلات عاطفی کودک در این زمان است . مثلا برای آموختن نقاشی ، بهتر است فقط به ابزار شناسانده شود. همچنین دستش را در انتخاب ابزار دیگر یا استفاده از خلاقیت هایش باز بگذارید و فراموش نکنید، بدون قانون و چارچوب او می تواند از این ابزار برای ابزار خودش استفاده کند. اصلا هنر مگر قرار است چیزی جز این باشد؟

کلاس های روان شناختی
شاید این دسته از کلاس های زبان های خارجی یا نقاشی و مانند آن، آشنا نباشد. اما شاید خیلی بیشتر از آن ها در زندگی فرزند شما موثر باشد و کلاس هایی که برقراری ازتباط با دیگران، دوست یابی، مدیریت خشم، ابراز احساسات ، شناسایی احساسات در دیگران، کنار آمدن با احساسات منفی و غیره را به کودکان ، به سبک کودکی می آموزند، می توانند سهم بسزایی در شکل گیری مهارت های زندگی در کودک داشته باشند و به او برای داشتن یک زندگی بهتر ، شادتر و دارای روابط بهتر کمک کنند و مهم است که این آموزش ها توسط متخصص کودک به او داده شود تا نتیجه معکوس نداشته باشد و آسیبی به کودک نرسد.

دنیای کتاب خوانی
یکی از راه های اموزش به کودکان ، آموزش از طریق کتاب خوانی است. همچنین کودکانی که در سنین پایین با کتاب آشنا می شوند، به احتمال بیشتر در اینده هم به کتاب خواندن روی می آورند و از مطالعه گریزان نمی شوند. کلاس هایی وجود دارند که با عناوینی مانند کتاب خوانی، قصه گویی، قصه خوانی در گروه و مانند آن، در گروه های همسالان به خواندن یک داستان می پردازند. بچه ها می توانند در مورد داستان با هم حرف بزنند و نظرات و تجربیات خود را مطرح کنند.
نظراتشان را با هم به اشتراک بگذرانند و به طور ضمنی ، با کتاب انس بگیرند. همچنین این کلاس ها، مهارت های کلامی کودک را هم از طریق گوش کردن به داستان و هم از طریق صحبت کردن در جمع افزایش می دهند.

فعالیت های بدنی و کلاس های ورزشی
فعالیت بدنی مناسب، هم می تواند به افزایش سلامت کودک کمک کند و هم به او اجازه می دهد از انرژی فراوان خود بهره بهتری ببرد و به علاوه ، فعالیت های بدنی مانند انواع ورزش ها، برون ریزی خوبی برای تنش های کودک هم می توانند باشند . مهم این است که کودکی که در سنین قبل از دبستان است، در محیطی دوستانه و امن باشد. هنوز برای اجرای قوانین سخت یا رقابت، خیلی زود است جنبه لذت بخش بودن و شکل بازی داشتن فعالیت ها مهم تر از قوانین، چارچوب ها و الگوها و مسابقات است. باید مراقب آسیب های فیزیکی و روانی به کودک باشیم. ضربات به خصوص به سر ، در سنین پایین می توانند بسیار آسیب زننده باشند. بنابراین، برای شرکت دادن فرزند خود در کلاس های ورزشی، قبل از هر چیزی به امنیت فضای کلاس و اهمیت دادن مربیان به این موضوع دقت کنید. نحوه برخورد با کودکان و نیز نظارت مربیان بر ارتباط بین کودکان نیز مهم است.

برنامه ریزی زمانی و سهم ارتباط با والدین
با وجود همه منافعی که شرکت در برنامه های آموزشی می تواند برای فرزند شما داسته باشد، فراموش نکنید که او به بازی، کشف دنیای اطرافش، ارتباط خوب با والدینش و نیز استراحت کافی بسیار نیاز دارد. زمان او را با انواع برنامه های آموزشی پر نکنید . به علائم خستگی او توجه کنید. رعایت قوانین و نظم و به موقع و منظم سرکلاس رفتن را در آینده خواهد آموخت. در این سن ، او بیشتر نیاز دارد براساس میل خودش زندگی کند، احساس کند که دوست داشته می شود و به خواسته هایش توجه می شود. همچنین این سن، زمان شکل گیری عزت نفس و در واقع اعتمادبنفس اوست. تجربه موفقیت و لذت ، لازمه این دوران از زندگی است. همچنین این سن، زمان شکل گیری عزت نفس و در واقع اعتمادبنفس اوست. همچنین نیاز دارد که زمان زیادی را با والدینش بگذراند. فراموش نکنید که برای خیال پردازی هایش و وارسی دنیای اطرافش هم نیاز به وقت زیادی دارد. بنابراین ، او را مجبور به کاری که دوست ندارد نکنید. کلاس هایی که انعطاف پذیر باشند برای سنین پایین تر بسیار مناسب خواهند بود. اجازه بدهید فرزندتان هم در تصمیم گیری در مورد کلاس ها نقش داشته باشد. او در قواعد و چارچوب ها غرق نکنید و اجازه بدهید، بیشترین زمان را با خودتان بگذراند.

مهرانه خراقان، کارشناس ارشد روان شناسی بالینی کودک و نوجوان