در آماری که اعلام شده معتادان اینترنت در ایران حدود دو درصد ذکر شده است. اما، من فکر می کنم از این درصد بیشتر باشد و اگر هم نباشد همین که درصد بالایی در معرض اعتیاد اینترنتی هستند یعنی، مشکل حادی وجود دارد.
دلیل اینکه در ایران اعتیاد اینترنتی بالا است یا در آینده این نوع اعتیاد بسیار بالا خواهد بود ضریب استفاده از اینترنت در کشور ما است که نسبت به بسیاری از کشورهای منظقه بالاتر است. هم زمان به نظر می رسد جامعه ما مانند جوامع پیشرفته که ضریب اینترنت بالاتری هم دارند ، فرهنگ استفاده درست از این محصول دنیای جدید را ندارد. همانطور که بیکاری بسیاری از جوانان باعث می شود انها تمام ساعات روز را در فضای مجازی باشند ، چشم و هم چشمی و استفاده از اینترنت نوعی اعتبار محسوب می شود، دلایلی برای اقبال بیشتر به اینترنت است. به جز جوانان، زنان خانه دار نیز گروهی از افراد در معرض خطر هستند ، اما شاید عنوان شود اعتیاد اینترنت چیز خیلی خطرناکی نیست چون به ظاهر عوارض خطرناکی ندارد.
وقتی در مورد اعتیاد به مصرف مواد مخدر یا اعتیاد به الکل حرف می زنیم ناگفته پیدا است که مصرف آنها جسم افراد را ضعیف می کند و حتی ممکن است آنها را به کام مرگ بکشاند. افراد زیادی هر ساله بر اثر سوء مصرف مواد مخدر جان خود را از دست می دهند اما، اعتیاد اینترنتی کسی را نمی کشد یا مرگ بر اثر این نوع اعتیاد چیز نادری است. بر این اساس، شاید عنوان شود که نباید آن را اعتیاد و خطرناک نامید اما، مسئله این است که عوارض روانی و اجتماعی اعتیاد اینترنتی اگر بیشتر از انواع دیگر اعتیاد نباشد کمتر از آن هم نیست. پژوهش هایی که روی معتادان به اینترنت انجام شده نشان می دهد انها نسبت به دیگران از مشکلات روانی بیشتر و عمیق تری رنج می برند. برای مثال، یک پژوهش نشان می دهد افرادی که وقت زیادی را به فیس بوک اختصاص می دهند خودشیفته تر از دیگران هستند. افسردگی نیز عارضه ای است که در میان معتادان به اینترنت وجود دارد.
عوارض اجتماعی حتی مهم تر و حادتر از عوارض روانی است. اینترنت نمی تواند افراد را منزوی کند. به این معنا که فرد نیازی به هم نشینی با دیگران پیدا نمی کند و در پیله تنهایی خود فرو می رود.
از طرف دیگر اینترنت و به ویژه شبکه های اجتماعی نوع رابطه اجتماعی را شکل می دهد. در این شبکه ها فرد با کسانی ارتباط برقرار می کند که خودشان نیستند یا حداقل می توانند خودشان نباشند. انها می توانند تصویری دلخواه از خود معرفی و بر اساس آن تصویر با فرد رابطه برقرار کنند. این رابطه به فضای واقعی کشیده می شود یا نشود مشکل ساز است.
اگر همان طور ادامه یابد در واقع نوعی ریاکاری و پنهان کاری است و فرد در واقع به نوعی خیالی زندگی می کند و اگر به فضای واقعی بیاید دروغ ها و پنهان کاری ها آشکار می شود و ضربات روحی به فرد تحمیل می کند. حال فرض کنید کسی که معتاد به اینترنت باشد نه یک بار که بارها با چنین مسائلی روبه رو شده است. دوستی، عشق، رابطه و ... به گونه ای طراحی و پیگیری می شود که در فضای مجازی ممکن است. این نوع دوستی ها، عشق ها و رابطه ها با آنچه واقعی است از زمین تا آسمان فرق می کند. پس از استفاده ار فضای مجازی در واقع نوعی عشق، دوستی و رابطه را می آفریند که کاملا ذهنی یا حتی دروغین است.
اشاره به اینکه ارتباطات اینترنتی مشکل ساز است ، در واقع به این معنا است که افراد استفاده درستی از اینترنت نمی کنند. آنها ممکن است معتاد اینترنتی باشند و به راحتی خود و دیگران را فریب دهند یا فریب بخورند و رابطه ای که براساسی فریب است حتما جایی دچار مشکل می شود.
شاید اینکه با استفاده از اینترنت ارتباطات تقویت شود چیز بدی نباشد اما، همواره باید این واقعیت را مدنظر داشت که اینترنت به خودی خود چیز خوب یا بدی نیست این رابطه دنیای مجازی با دنیای واقعی است که ان را کارآمد یا مضر می کند . اعتیاد اینترنتی در واقع ناشی از فراموش کردن این واقعیت است که اینترنت ابزاری است برای بهتر کردن زندگی واقعی ، نه اینکه دنیایی متفاوت با دنیای واقعی باشد و بتوان از میان دنیای واقعی و دنیای مجازی اینترنت یکی را برگزید.
دکتر مجید صفاری نیا، روان پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور
