افراد بسیاری در اقصی نقاط جهان هستند که انگیزه شان برای رفتن به یک دانشگاه خاص یا پیوستن شان به یک تجارت خاص تنها این است که فرد مشهور و محبوب دیگری درآنجا حضور دارد یا کار می کند یا اینکه در گذشته حضور داشته یا کار می کرده است. مسئولان حکومت ها و شهرها در هر نقطه ای از جهان نیز از این امر مستثنا نیستند. آنها دوست دارند نام هنر پیشه های مشهور، سیاست مداران محبوب ، برندگان مسابقات جهانی مختلف وغیره ای را فهرست کنند که در کشور یا شهر آنها متولد شده اند.اما علت این هواداری چیست واز لحاظ روان شناختی چرا ما هوادار یک تیم ورزشی ،فرد محبوب یا حتی یک گروه یا برند تجاری خاص میشویم ؟
برای پاسخ به این سوال ،روان شناسان از جمله دکتر رابرت سیالد ینی وهمکارانش از سال 1976 اقدام به تحقیقات گسترده ای کردند. نتایج این تحقیقات به ارائه نظریه ای با عنوان فخر انعکاس یافته منجر شد. بر اساس این نظریه ، فخر انعکاس یافته یک شناخت در خدمت خود است که به وسیله آن ، فرد خودش را به موفقیت دیگران ارتباط می دهد، آن چنان که موفقیت دیگری موفقیت خودش محسوب می شود. یکی از موثرترین تحقیقات در مورد این پدیده از سوی رابرت سیالدینی در سال 1976 انجام شده است.او دریافت دانشجویانی که به دنبال موفقیت تیم فوتبال دانشگاهشان هستند با پوشیدن لباس آن تیم در محوطه دانشگاه، خود را به موفقیت آن تیم مرتبط می کنند.
آنچه در مورد این نظریه جالب است ، این است که وابستگی ساده به موفقیت دیگری برای بر انگیختن فخر خویشتن کافی است. شخصی که درگیر فخرانعکاس یافته است، حتی درگیر عمل موفقیت آمیزی که خودش را به آن پیوند زده است، نمیشود.
به گفته سیالدینی انسان ها اغلب تلاش می کنند تا عزت نفسشان را افزایش دهند، بنا براین پیوسته در جستجوی برخوردار شدن از فخر انعکاس یافته هستند .آنها برای افزایش عزت نفس شان در مورد یک خویشاوند مشهورشان صحبت می کنند(برای مثال، پدر بزرگ پدر بزرگ من پسر عموی فلان فرد مشهور صدوپنجاه سا ل پیش بوده است)، لباس تیم ورزشی محبوبشان را بعد از برد آن تیم می پوشند وبه یک برند خاص که در نظر اغلب افراد محبوب وموفق است،علاقه شدید نشان می دهند.اغلب افراد نقل قول هایی در مورد این نوع فخر دارند.فخر انعکاس یافته با نظریه هویت اجتماعی نیزارتباط دارد.هویت اجتماعی خود پنداره فرد است که از عضویت در گروه های اجتماعی نشات می گیرد و موجب عزت نفس بالای افراد با درک از خویشتن به عنوان فردی جذاب، لایق، دوست داشتنی و ازلحاظ اخلاقی خوب ، می شود. درک داشتن این ویژگی ها به شخص احساسی می دهند که برای دنیای بیرون فرد جذابی است و بنا براین برای دیگران در یک رابطه اجتماعی فرد مقبولی است.
مهدی ملک محمد/کارشناس ارشد روان شناسی
