آرامیس مشاور




چگونه افراد دارای اختلال شخصیت ضداجتماعی را شناسایی کنیم؟

رذل های دوست داشتنی
ممکن است برچسب «اختلال شخصیت ضداجتماعی» را تا به حال نشنیده باشید، ولی احتمالاً کم و بیش به گوشتان خورده است که فلانی ضداجتماعی است. اختلال شخصیت ضداجتماعی با غیراجتماعی بودن تفاوت دارد. فرد غیر اجتماعی از ورود به جمع و کارهای گروهی اجتناب می کند. ولی افراد نه تنها از جمع فرار نمی کنند، بلکه معمولاً گل سر سبد جمع هستند؛ خوش برخورد، بذله گو و جذاب. نقص عمده در این افراد الگوی فراگیر بی احترامی به حقوق دیگران است. این افراد احساس می کنند که قانون برای همه هست مگر برای آنها.

مطابق با تعاریف علمی ، این افراد از نوجوانی الگویی تکرار شونده از سرقت، پرخاشگری، مصرف مواد مخدر، تجاوز به حقوق دیگران، تخریب اموال عمومی و مشکلات مالی را از خود نشان می دهند. تحقیقات نشان داده است که بسیاری از مجرمان حرفه ای که در زندان به سر می برند، به این اختلال مبتلا هستند. پژوهش ها حکایت از آن دارند که مبتلایان اختلال شخصیت ضداجتماعی در سیستم هیجانی خود دچار اشکال هستند و برای برانگیخته شدن به رویدادهایی احتیاج دارند که هیجان زیادی دارد. احتمالاً دلیل ماجراجویی ها و رفتارهای پر خطر از جانب این افراد همین موضوع است. بیشتر مبتلایان به این اختلال را مردان تشکیل می دهند.
بسیاری از مبتلایان به اختلال شخصیت ضداجتماعی مجرم نیستند. اگر شدت اختلال در فرد خفیف باشد و ضریب هوشی بالایی داشته باشد، می تواند در جامعه زندگی کند و موفقیت های خوبی هم داشته باشد. با این حال همه این افراد در یک چیز به هم شباهت دارند: هیچ وقت از انجام اعمال خلاف قانون و یا ضربه زدن به دیگران احساس پشیمانی یا شرم نمی کنند. ممکن است هر کدام از گاهی رفتارهای خلاف قانون انجام دهیم و یا به نحوی حقوق دیگران را زیر پا بگذاریم. تنها چیزی که باعث می شود این کارها را تکرار نکنیم ، احساس پشیمانی از انجام چنین اعمالی است.
روان شناسان اعتقاد دارند از آنجایی که مبتلایان به اختلال شخصیت ضداجتماعی نمی توانند با دیگران احساس همدردی کنند ، شرم و احساس گناه را تجربه نمی کنند و در نتیجه به اعمال غیرقانونی خود ادامه می دهند. یکی از خصوصیات بارز چنین افرادی روابط کوتاه مدت با افراد زیاد و شغل های متعددی است که تجربه می کنند. البته اگر پای درد و دل آنها بنشینید، شما را قانع می کنند که به نتیجه نرسیدن همه این رابطه ها و تغییر مکرر شغل، تقصیر دیگران بوده است. متاسفانه بی وفایی در روابط عاطفی و جنسی در اختلال شخصیت ضداجتماعی بسیار رایج است و به همین دلیل به ندرت می توانند ارتباط زناشویی بلندمدت داشته باشند.

چرا دیگران در دام افراد ضداجتماعی می افتند؟
شاید از خودتان بپرسید با این همه رفتارهای عجیب و غریب چگونه عده ای به دام چنین افرادی می افتند؟ پاسخ این است که مبتلایان به اختلال شخصیت ضداجتماعی در نگاه اول تحت تاثیر قرار می دهند. مهارت های اجتماعی بالا ، شوخ طبعی و سرزندگی آنها باعث می شود که در شروع رابطه ، خصوصاً با جنس مخالف، بسیار موفق باشند. از طرفی بسیاری از خصوصیات چنین افرادی می تواند در کوتاه مدت واقعاً خوشایند باشد. فردی را تصور کنید که نگران آینده نیست، رفتارهای پرهیجانی از خود نشان می دهد و شاد است. چنین فردی در نگاه اول مثل یک کودک شاد و سرخوش، دوست داشتنی است. موضوع این است که چنین رفتارهایی معمولاً در بلندمدت آسیب زا و ناکارآمد هستند. اگر طرف مقابل فاقد اعتماد بنفس باشد، در کنار فردی با این خصوصیات اخلاقی احساس امنیت آرامش می کند. البته باید در نظر داشت که زندگی با فرد ضداجتماعی در بلندمدت باعث می شود که فرد به توانایی ها، افکار و احساسات خود شک کند.
یکی دیگر از خصوصیات بارز افراد ضداجتماعی این است که دروغگوهای قهاری هستند و می توانند بسیاری از رفتارهای غیرقانونی و غیراخلاقی خود را لاپوشانی کنند. دروغ های پر از جزئیات و جذابیت رفتاری دست به دست هم می دهند تا ماهیت خطرناک این افراد تا مدت زیادی پنهان باقی بماند. رفتارهای پر زرق و برق و هیجان انگیز آنها معمولاً به زنان این احساس را می دهد که مرد رویاهایش را پیدا کرده است. اگر هم طرف مقابل متوجه برخی رفتارهای غیرقانونی، مثلا خیانت بشود، فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی با چرب زبانی از او عذرخواهی کرده و می گوید اشتباه کرده است و از این به بعد چنین کاری را تکرار نمی کند.

با این اختلال چه کار کنیم؟
بیشتر مبتلایان به اختلالات روان شناختی، برای اعضای خانواده و دوستان خود مشکلاتی ایجاد می کنند، ولی عمدتا خود آنها هستند که بیشترین آسیب را می برند. ولی افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی نه تنها از رفتار خود رنج نمی برند، بلکه سبک زندگی خود را هوشمندانه و بی نقص می دانند. به همین دلیل چنین افرادی به ندرت درصدد درمان خود برمی آیند و تحقیقات نیز نشان داده است بهره چندانی از درمان نمی برند. اگر با چنین فردی در رابطه هستید و فرد محبوب شما خصوصیات یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی را از خود نشان می دهد، بهتر است به توصیه های زیر توجه کنید
• خوش بین نباشید
اولین نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که خیلی منتظر تغییر در طرف مقابل نباشید. او در نحوه برخورد خود با شما نقصی نمی بیند؛ بنابراین سعی نکنید که او را قانع به گرفتن کمک حرفه ای کنید، چون زیر باز نخواهد رفت. تحقیقات نشان داده است که این افراد در کوتاه مدت تغییر چشمگیری در رفتار از خود نشان نمی دهند. در نتیجه تصور نکنید با ازدواج کردن یا گذر زمان ، سر به راه خواهد شد.
• برای تحقیقات وقت بیشتری بگذارید.
اگر رابطه شما با او هنوز جدی نشده است و رفتارهای مشکوکی از او سر می زند ، به راحتی از موضوع نگذرید. افراد ضداجتماعی معمولاً درباره شغل خود دروغ می گویند و یا در موفقیت های خود اغراق می کنند. همچنین سابقه روابط عاطفی و جنسی خود را از طرف مقابل پنهان می کنند. سعی کنید در این موارد به حرف طرف مقابل خودبسنده نکنید و همیشه درباره ادعاهای او تحقیق کنید.
• برای او حد و حدود مشخص کنید.
بیش از این اشاره کردیم که مبتلایان به اختلال شخصیت ضداجتماعی چندان نگران آینده نیستند. از همین رو نه نگرانی مالی دارند و نه در قید و بند اخلاقیات هستند. در نتیجه ممکن است شما را به رفتارهای پرخطر ترغیب کنند. باید بدانید که در رابطه با این افراد، شما هستید که باید برای رابطه حد و مرز مشخص کنید، خصوصاً در میزان رابطه جسمی، یکی از خصوصیات بارز افراد ضد اجتماعی ، قرض گرفتن های مکرر از اطرافیان و سرمایه گذاری های مالی پر خطری است که با خوش بینی زیاد شروع می شود و اغلب به شکست می انجامد. مراقب باشید که شما بخشی از این شکست های مالی نشوید.
• اگر تصمیم به ترک او گرفتید.
ترک کردن چنین فردی، دست کم تا زمانی که امید به بهبود او دارید، کار چندان ساده ای نیست . زندگی پر زرق وبرق ، قربان صدقه رفتن های زیاد، سرزندگی و بی خیالی او باعث می شود سعی کنید خودتان را قانع کنید که او به مرور زمان بهتر می شود. ولی کاسه صبر هر فرد زمانی لبریز می شود. سعی کنید واقع بینانه و با استفاده از شواهد تصمیم بگیرد و نه براساس احساس.
اگر تصمیم به ترک چنین فردی گرفته اید، توصیه می شود که این کار را با احتیاط انجام دهید. انجام رفتارهای پرخاشگرانه از طرف یک فرد ضداجتماعی اصلاً غیر معمول نیست. دوستان و خانواده خود را درجریان تصمیم خود قرار دهید و از آنها کمک بگیرید. تجربه نشان داده است که خیلی نمی شود روی کمک خانواده یک فرد ضداجتماعی برای ترک کردن رابطه حساب باز کرد. می توانید از یک وکیل کمک بگیرید تا مراحل جدایی و مسائل مالی را پیگیری کند.


مسعود چینی فروشان – دانشجوی دکترای روان شناسی عمومی