آرامیس مشاور




در تصمیم گیری ماهر شو!

قدرت انتخاب، یکی از ویژگی های مهم انسان امروزی است؛ اینکه صبحانه چه بخوریم! اینکه چه لباسی بپوشیم، اینکه برای رسیدن به مقصد از چه وسیله ای استفاده کنیم ، اینکه چه روزنامه ای بخریم ، اینکه با چه کسانی بیشتر معاشرت کنیم، اینکه ادامه تحصیل دهیم و یا به دنبال یافتن شغلی باشیم، اینکه اصلا چه شغلی را پیشه خود سازیم، و ... همگی دال بر این است که امروزی ها نسبت به دیروزی ها ، تقریباً در تمامی ابعاد زندگی کم و بیش با گزینه های بیشتری مواجه هستند. از این رو می توان مشاهده کرد که افزایش قدرت انتخاب به عنوان پیامد تکامل اجتماعی ما آدمیان ، راه را به دنبال داشته است، ولی تاثیر مثبتی بر آسایش ما نداشته است. علم سلامت روان راه حلی را برای رفع این مشکل مطرح کرده است، بدین معنی که با این راه حل، افزایش گزینه ها هم می تواند رفاه زندگی را افزایش دهد و هم آسایش را به دنبال داشته باشد. عنوان این راه حل ، مهارت تصمیم گیری است. در این مقاله ابتدا به سبک های ناکارامد تصمیم گیری پرداخته می شود. در ادامه ، تعریفی از مهارت تصمیم گیری مطرح خواهد شد.


انواع سبک های ناکارآمد تصمیم گیری
منظور از سبک ، شیوه های معمولی است که ما برای انجام یک کار آن را به کار می گیریم. بر این اساس ، سبک های معمول در تصمیم گیری شامل سبک تصمیم گیری عجولانه ، وسواسی ، پشت گوش اندازی و بی تفاوتی است:
سبک عجولانه
1. سعی می کنند سریع تصمیم بگیرند
2. اضطراب حاصل از اخذ تصمیم انها را وا می دارد که هر چه سریع تر از این اضطراب رهایی یابند.
3. ابعاد گوناگون مورد تصمیم گیری را در نظر نمی گیرند. به عبارت دیگر، این افراد فقط به ظاهری ترین ویژگی های گزینه های موجود دقت می کنند و ازتمرکز بر عوامل مهم غفلت می ورزند
4. معمولاً این افراد تلاش می کنند که تصمیم گیری را به دوش دیگران بیندازند.
5. چون به اندازه کافی وقت صرف نمی کنند، بیشتر اوقات از تصمیمی که گرفته اند ، پشیمان می شوند.

سبک وسواسی
1. تا حد ممکن اخذ تصمیم خود را به تعویق می اندازند
2. اضطراب حاصل از اخذ تصمیم آنها را وامی دارد که هر چه سریع تر از این اضطراب رهایی یابند، ولی همین اضطراب است که مانع از تمرکز آنها شده و یا آنها را به شک می اندازد.
3. برای اخذ یک تصمیم ابعاد بسیار زیادی را در نظر می گیرند، علاوه بر آن، هر یک از این ابعاد را با دقت وسواس گونه ای ارزیابی می کنند. حاصل این ویژگی ، موضوعی به جز زمان بری طولانی نخواهد بود
4. معمولا خود را عامل به وجود آورنده وضعیت فعلی می دانند. بنا به همین دلیل ، به عوامل بیرونی دقت نمی کنند و چه بسا همین عوامل در ادامه مانع از اخذ تصمیم صحیح شود؛
5. چون وقت زیادی را صرف اخذ تصمیم می کنند، بسیاری از اوقات ، تصمیم نگرفتن به موقع برای آنها گران تمام می شود؛

سبک پشت گوش انداختن
1. تا حد ممکن اخذ تصمیم خود را به تعویق می اندازند
2. اضطراب حاصل از اخذ تصمیم را سرکوب می کنند و بدین ترتیب چون نیروی محرکه ای وجود ندارد، هیچ فعالیتی برای اخذ تصمیم صورت نمی گیرد.
3. مورد تصمیم گیرری را به شکل یک کلیت در نظر می گیرند و هیچ فعالیتی برای عینی تر کردن ان نمی کنند.
4. هیچ زمانی را صرف مقایسه ویژگی های گزینه های مختلف نمی کنند.
5. چون هیچ زمان مشخصی را صرف اخذ تصمیم نمی کنند، بسیاری از اوقات تصمیم نگرفتن به موقع آنها را وا می دارد که به اجبار تصمیمی بگیرند که به اندازه کافی به آن دقت نشده است

سبک بی تفاوتی
1. تا حد ممکن هیچ ضرورتی را برای اخذ تصمیم خود نمی بینند
2. در مواجهه با موارد متعدد تصمیم گیری به ندرت دچار نگرانی یا اضطراب می شوند
3. مورد تصمیم گیری را به حدی کوچک و پیش پا افتاده تلقی می کنند که ضرورتی احساس نمی کنند که وقتی صرف آن کنند.
4. طبیعتاً وقتی موضوعی را مهم قلمداد نکنند، زمانی را نیز صرف مقایسه ویژگی های مختلف گزینه های مختلف برای اخذ تصمیم مناسب نخواهند کرد
5. چون این افراد در مواجهه با تصمیم گیری های مختلف هیچ تلاشی نمی کنند ، تلنبار شدن تصمیم های گرفته نشده، به تدریج آنها را در وضعیت های بسیار دشواری قرار می دهد.
حال با توجه به توضیحات فوق به احتمال زیاد ذهن شما درگیر پرداختن به این سوال است که «من در مواقع تصمیم گیری تابع چه سبکی هستم؟» . با پرداختن به این سوال مهم است. سعی کنید که با به یاد آوردن عملکرد خود در موقعی های تصمیم گیری مختلف، به سبک تصمیم گیری خود آگاهی یابید. تجربه یک تصمیم احساس بدی بیابیم، ان تصمیم ما را در شرایط دشواری قرار دهد و آن تصمیم به لحاظ جسمانی ، روان شناختی و یا اجتماعی پیامد منفی به دنبال داشته باشد. شاید لازم باشد که مهارت تصمیم گیری خود را تقویت کنیم. تجربه های روان شناسان بالینی نیز حاکی از ان است که در مواقعی که افراد افسرده و یا مضطرب می شوند، توان تصمیم گیری انها افت می کند . وقتی که فردی افسرده می شود، به علت متمرکز نبودن ذهن، امکان اخذ تصمیم به عملی رنج آور تبدیل می شود. به همین علت است که می توان گفت افسردگی ها و اضطراب ها هر دو دسته بزرگ از اختلال های روانی اند که به علت مختل کردن تصمیم گیری افراد، ضرر هنگفتی را به فرد و متعاقباً جامعه تحمیل می کند. روان پزشک و روان شناسی بالینی دو متخصصی هستند که در این گونه مواقع می توانند بسیار مفید واقع شوند. اینکه شما چگونه موبایل خود را انتخاب کرده و خریدید، اینکه رشته تحصیلی خود را چگونه برگزیدید، اینکه چگونه تصمیم می گیرید که چه شغلی را پیشه خود سازید؛ و ... همگی به سبک تصمیم گیری تان مربوط می شود. این امکان وجود دارد که با آگاهی بر سبک تصمیم گیری خود و رفع نواقص آن ، انتخاب های مناسب تری داشته باشید.


حسین ناصری، آموزشگر مهارت های زندگی