عوامل متعددی در جدایی های زود هنگام، مانند طلاق هایی که در دوران عقد اتفاق می افتد، تاثیر دارد.
دو دسته عوامل در انتخاب برای ازدواج و دوام یا پایداری زندگی مشترک دخیل است. دسته ی اول عوامل مربوط به بافت زندگی یعنی شرایط اقتصادی، اجتماعی، تحصیلی، مذهبی، اعتقادی و سایر عوامل مربوط به خانوادهاست.
دسته دوم عوامل مربوط به تعامل دو نفره خواهد بود که ایا این افراد احترام لازم را برای همدیگر قائل هستند؟ نسبت به همدیگر گرایش و جذابیت دارند؟ و .....
این دو دسته عوامل، همانطور که برای انتخاب و در پایداری یا ناپایداری زندگی مشترک نیز اهمیت دارند. اگر در مرحله اول، یعنی انتخاب، به هر دلیلی این عوامل مورد توجه قرار نگیرند در مرحله ی بعد مشکل ساز می شوند و می توانند زمینه ی جدایی را بوجود آورند.
منظور این است که افراد وقتی می خواهند دست به انتخاب بزنند این واقعیت ها را در نظر نمی گیرند که از نظر اقتصادی، اجتماعی، اعتقادی، مذهبی و ... با هم تفاوت دارند یا از داشتن احترام متقابل و گرایش چشم پوشی می کنند.
آنها با این امید که این مشکلات در آینده و با ازدواج حل می شود، زندگی مشترک را آغاز می کنند غافل از اینکه در بسیاری ازموارد همین عوامل دست به دست هم می دهند و در همان سال اول ازدواج یا زمان عقد تاثیر نامطلوب خود را می گذارند.
زوج ها باید دقت کنند در انتخاب عوامل تاثیر گذار در ازدواج و دوام زندگی را در نظر بگیرند تا در آینده دچار مشکل نشوند.
از طرف دیگر زمینه های آشنایی افراد برای ازدواج نیز می تواند در طلاق زودهنگام موثر باشد. الان دیگر زمینه های ازدواج مثل قدیم نیست .درگذشته وقتی افراد می خواستند باهم ازدواج کنند معمولا به واسطه ی خانواده ها یا افراد امین و مورد تایید خانواده ها با هم اشنا میشدند،شیوه های اشنایی و شیوه های انتخاب همسر به واسطه ی تغییرات تکنولوژیکی و اجتماعی تغییر پیدا کرده است. وسایل ارتباط جمعی شبکه های مجازی، همه گیرشدن استفاده از تلفن همراه و.... درکنارعوامل اجتماعی مانند زیاد شدن دخترانی که به دانشگاه میروند باعث شده است مانند قدیم افراد باهم اشنا نشوند و برای ازدواج تصمیم گیری نکنند.
این درست است که تعامل و روابط اجتماعی بین جوان ها بالا رفته، به همان میزان خطاهای انتخاب نیز بالا رفته است. دراین مورد باید به این واقعیت اشاره کرد که در انتخاب هم عقل وهم احساس دخیل است.
ازدواج ها یی که در کوتاه مدت به طلاق ختم می شوند، بار احساسی وعاطفی بالاتری داشته اند ودوران شناخت (عقلانیت) کمترمورد توجه قرار گرفته است. سه محور درپدیده ای مانند طلاق موثر است :عقل ،احساس ورفتار. این سه محور باید باهم همخوان باشند تا زندگی مشترک موفق باشند وطلاق اتفاق نیفتد. یعنی ،از طرفی باید هر سه عامل مورد توجه قرار بگیرد واز طرفی تعامل بین انها وجود داشته باشد.
عامل د یگری که بر طلاق های دوران عقد تاثیر می گذارد تاریخچه ی افراد است. منظور این است که امروز بسیاری ازپسران و دختران نوعی رابطه را قبل از ازدواج تجربه می کنند. این رابطه از چند جهت می تواند در زندگی آینده ی آنها تاثیر داشته باشد.ا ینکه رابطه ای که فرد در گذشته داشته چگونه بوده است واگر به شکست منجر شده چه گره ها یی وجود داشته است ، درروابط آینده ی فرد موثر است. افراد معمولا بی توجه به این موضوع و بدون اینکه گره های گذشته را باز کنند وارد رابطه ی جدید می شوند وآن گره ها تاثیر بدی بر زندگی مشترک انها می گذارد.
از طرف دیگر ممکن است تجربه ی گذشته ی زمینه نوعی مقایسه ی ویرانگر را به وجود بیاورد. مثلا فرد بعد از ازدواج مدام مقایسه کند اگر با کسی که قبلا با او در ارتباط بود ازدواج کرده بود، فلان کاستی وجود نداشت وبهمان مسئله به وجود نمی امد.
جدای از این مسائل مطرح شده، برخی مسائل کلان نیزدر طلاق زود هنگام موثر است. یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار مسائل اقتصادی وتغییر وتحولات ناگهانی در این زمینه است. برای مثال گران شدن دلار شاید در نگاه اول ربطی به این ماجرا نداشته باشد، وقتی درست بررسی می کنیم اینکه در یک بازه ی زمانی کوتاه دلار سه برابر شود می تواند زندگی افراد را از هم بپاشد. این تغییر ناگهانی باعث میشود دختر نتواند جهیزیه بخرد و پسر نتواند فعالیت اقتصادی مناسب داشته باشد و به طور کلی انتظارات و پیش بینی ها درست از کار در نیاید.
الان وضعیت به این صورت است که خا نواده ها به سادگی راضی به ازدواج دختران خود نمی شوند ومعمولا از پسران در زمینه ی اقتصادی ضمانت هایی می خواهند. انها شرایطی را می گذارند که خیلی ها از ان برخوردار نیستند واگر فرد قول بدهد مثلا به زودی شرایط لازم را احراز خواهد کرد، اطمینانی وجود ندارد به قول خودش وفا کند. از پسر خواسته می شود اگر می خواهد ازدواج شکل بگیرد از نظر اقتصادی به فلان وضعیت مطلوب برسد. ممکن است قول بدهد اما عملا بسیاری از افراد نمی توانند به قولشان وفا کنند وازدواج به هم می خورد.
مسئله ی مهم دیگر مسئله ی فرهنگی است. در فرهنگ ما این وجود دارد که بسیاری از پسران دختری را به اصطلاح (نشان میکنند) وقول وقرارهایی گذاشته می شود یا حتی عقد صوری انجام می دهند. در واقع، فرد این کار را می کند وقصد دارد به مرور شرایط لازم را به وجود بیاورد.
این اشتباه است چون بسیاری از تغییرات اجتماعی و اقتصادی که بر زندگی تک تک افراد موثر است، غیر قابل پیش بینی است و ممکن است نقشه های فرد نقش بر آب شود. این عادت ومسئله ی فرهنگی باعث می شود دوران نامزدی یا همان عقد، که صوری است، در بسیاری ازموارد طول بکشد. طول کشیدن این دوران اصلا درست نیست و هر چه فاصله ی عقد و رفتن زیر یک سقف کمتر باشد دوام زندگی بیشتر است. این عامل نیز موئر بر طلاق های دوران عقد است.
دکتر عزت اله کرد میرزا / روان شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور
گردآوری: مرکز مشاوره روان شناسی آرامیس
