آرامیس مشاور




تربیت جنسی دوره نوجوانی از منظر قرآن و حدیث (2)

نوجوانی را دوره بین کودکی و بزرگسالی ، برزخی میان نیاز و وابستگی به بزرگسالان و بی نیازی و وابستگی به خویشتن و دوره پیدایش ادراک مفاهیم و افکار انتزاعی ، تعرف کرده اند. بسیاری از روان شناسان هم به تعریف آن نپرداخته اند؛ بلکه ویژگی های این دوره از رشد را در بعد زمانی و تحولات جسمی و روانی مطرح کرده اند.

شیوه های تربیت جنسی پیش از ازدواج
یکی از مراحل مهم در تربیت جنسی ، مرحله «پیش از ازدواج » است این مرحله برای خود، شاخصه خاصی دارد که گرانیگاه آن «خویشتن داری» است. در واقع، این خویشتن داری است که در صورت تحقق آن، ارضای نیاز جنسی نیز در دوره ازدواج، به بهترین شکل ممکن، انجام می یابد. به عبارت دیگر، خویشتن داری، انجام می یابد. به عبارت دیگر ، خویشتن داری، شرط لازم برای ارضای مطلوب است که تنها در قالب ازدواج، قابلیت اجرایی دارد.
شیوه های تربیت و آموزش جنسی پیش از ازدواج ،به دو دسته «مستقیم» و «غیرمستقیم» تقسیم می شوند.
تربیت جنسی مستقیم، شامل مسائل و اموری است که مستقیماً به نقش جنسیتی دختر و پسر و وظایف ، تمایلات و رفتارهای جنسی آنها مربوط می شود، مانند هویت پذیری جنسی، الگویابی جنسیتی ، اشنایی با وظایف هر جنس، آمادگی برای انجام دادن وظایف مادری و پدری، پرهیز از تحریکات جنسی و اموری مانند آن، اما تربیت جنسی غیر مستقیم ، شامل جنبه هایی است که به نحوی بر رفتارهای جنسی دختر و پسر ، تاثیر می گذارد، مانند: محبت به کودک، ارضای نیازهای روانی، پرورش فضایل اخلاقی، رشد باورهای دینی و مذهبی و اموری مانند آن.
مسائل مربوط به تربیت جنسی غیرمستقیم، اگر چه جنبه عام تربیتی دارند و مستقیماً با تربیت جنسی، مرتبط نیستند، اما از آن جا که رشد طبیعی جنسی در دختر و پسر را تسهیل می نمایند و آنها را از انحرافات و اختلالات جنسی مصون نگه می دارند، به طور غیرمستقیم، با تربیت جنسی مرتبط اند. در اسلام، والدین ، مولف اند که از همان آغاز تولد فرزند، زمینه رشد و تربیت طبیعی ( از جمله : رشد و تربیت جنسی ) او را فراهم سازند.
دوره پیش از ازدواج، شامل دوره های تحول متفاوتی است. مسائلی که برای یک نوجوان چهارده تا هجده ساله ، بسیار متفاوت است؛ و لذا اگر چه دوره پیش از ازدواج دوره خویشتن داری است، اما یکی از مسائل مهم این است که ماهیت این مفهوم در دوره های مختلف سنی، بسیار متفاوت است؛ اگر چه گاهی ظاهر بعضی از رفتارها شبیه به هم هستند.
مسئله دیگر، نوع آموزش هاست ، نوع آموزش های یک کودک، با نوجوانی که سال های نخست نوجوانی اش را طی می کند، تفاوت دارد. در آموزش کودکان، بیشتر شناخت و کنترل دیگران مطرح است؛ اما در آموزش نوجوانان ، بیشتر کنترل خود مدنظر است و کنترل دیگران، در درجه دوم اهمیت قرار می گیرد، مخصوصاً مواقعی که نیاز است با بچه های بزرگتر از خود معاشرت داشته باشند. با توجه به آنچه بیان شد، مباحث را با توجه به تفاوت یاد شده، پی خواهیم گرفت.

1- آگاهی دادن نسبت به تغییرات جسمی بلوغ
انسان در آغاز نوجوانی ، دارای رشد و جهش خاص است و با تغییرات جسمی ، هورمونی و ظهور ویژگی های جنسی ثانویه ، همراه است. این تغییرات ، طی یک دوره تقریباً دو ساله رخ می دهد و با بلوغ جنسی ، به اوج خود می رسد. در خصوص تربیت جنسی نوجوان، والدین دو وظیفه کلی و اساسی دارند. یکی این که او را با حقایق صحیح جنسی بیولوژیک ، آشنا کنند تا او بداند دستگاه های جنسی چگونه کار می کنند و تامین بهداشت آنها چگونه امکان پذیر است.
دیگر این که یاد بدهند، نوجوان چگونه میل جنسی خود را با توجه به ارزش های اخلاقی و فرهنگی جامعه خود ارضاء کند و در نتیجه، از انحراف و پیدایش اضطراب و عوارض روانی دیگر، در امان باشد.

2- آشنا سازی نسبت به طبیعی بودن تحولات نوجوانی
همواره اولین تغییرات در زندگی انسان، با نوعی ترس از ناشناخته ها و ابهام و سرگشتگی همراه است. اولین روزی که قاعدگی در دختری آغاز می شود و اولین که پسر محتلم می شود . برای دختر و پسر، با ترس و اضطراب همراه است. این ترس و اضطراب ، وقتی بیشتر می شود که هیچ آمادگی قبلی ای در مورد آن نداشته باشند و از طبیعی بودن آن، بی اطلاع باشند. برعکس آن نیز صادق است؛ یعنی این اضطراب و ترس، وقتی به حداقل خود می رسد که نوجوان را از پیش برای این تغییرات اماده کرده باشند.

3- پرورش هویت جنسی نوجوان
از نیازهای مهم دوران نوجوانی، «پرورش هویت» است. او می خواهد با ماهیت انسانی و جنسی خود آشنا شود. آنچه در مبحث تربیتی اهمیت پیدا می کند، موضوع «هویت جنسی» است که پایه آن در زمان کودکی ریخته می شود و در نوجوانی ادامه می یابد. آموزش و تربیت در نوجوانی می تواند هویت جنسی مطلوب را در نوجوان پدید آورد و از اختلالات و رفتارهای نابهنجار جنسی در آنان پیشگیری نماید. از جمله راه های تسهیل در هویت یابی جنسیتی، این است که دختر و پسر نوجوان، از تشبیه خود به جنس مخالف خودداری کنند و به هیچ وجه ، به خود اجازه ندهند که چنین رفتارهایی را داشته باشند؛ چون از نظر اسلام ، این عمل حرام شمرده می شود و مبادرت به این نوع عملکردها، محرومیت دختر و پسر از رحمت های طبیعی خداوند را دنبال دارد.
روشی دیگر برای تسهیل هویت یابی جنسیتی در نوجوانان ، «همانند سازی» آنها با والد همجنس است. لذا والدین همجنس نوجوان در این دوره ، نقش مهمی دارند.

4- توجه به نیاز جنسی و جهت دهی مطلوب به آنها
نیاز جنسی در نوجوانی ، فکر نوجوانان را زیاد به خود مشغول می سازد، زیرا آنها احساس نیاز، به همراه احساس توانایی برای عمل جنسی را دارا شده اند و تحریکات فراوانی ، انگیزه و خواسته های جنسی را در آنان تشدید می کند. این نیاز، چه بسا بحرانی را برای آنان جدید می آورد که زمینه مهم ترین نگرانی های والدین را فراهم می سازد . از این رو، لازم است که با آن، برخورد صحیح صورت گیرد . این مواجهه ، با شیوه های زیر تحقق می یابد:

الف – پذیرش تمایل جنسی در نوجوان
والدین می توانند به فرزندان خود، بگویند که آنها متوجه نیاز فرزندشان هستند و این که پسر نوجوان، با دختر نوجوان توجهش به جنس مخالف جلب شود، یا در دلش به فرد خاصی علاقمند گردد، امری طبیعی است.
ب- تبیین هدف تمایل جنسی
والدین می توانند برای نوجوان خود بیان کنند که خداوند، این میل را در زن و مرد قرار داده تا به یکدیگر متمایل شوند و ازدواج کنند، در کنار یکدیگر به آرامش برسند، در رسیدن به کمال بشری و قرب الی الله ، همیار هم باشند.
ج- آموزش شیوه های کنترل تحریکات جنسی
نوجوانی که امکان ازدواج برای او فراهم نیست، اگر بدون هیچ کنترلی، مناظر تحریک کننده ببیند، ایا می شود پس از آن، از او انتظار داشت که این میل را کنترل کند؟ مسلماً در چنین شرایطی ، کنترل، غیر قابل اعمال و یا بسیار سخت است. لذا باید چاره ای اندیشید و راه های کنترل میل جنسی را به نوجوانان ، آموزش داد.

برگرفتهاز کتاب تربیت جنسی از منظر قرآن و حدیث، نوشته دکتر علی نقی فقیهی,