درس عربی، درسی است که اغلب داوطلبان کنکور به آن توجه کمتری دارند و این موضع را می توان در میانگین درصدهای کسب شده از سوی داوطلبان در این درس در کنکور هر سال مشاهده کرد. در سال های اخیر ، زبان عربی در آزمون های سراسری دارای اهمیت زیادی شده است.
اگر به سیر صعودی کنکور، در دو درس انگلیسی و عربی در 15 سال اخیر نگاهی بیندازیم، می بینیم که دانش آموزان در درس زبان انگلیسی پیشرفت بسیار زیادی داشته اند، ولی در درس عربی این امر با کاهش چشمگیری همراه بوده است. شاید یکی از دلایل این موضوع ، مفهومی تر شدن پرسش های عربی و نیاز به احاطه کامل بر مباحث این درس برای حل مسائل مطرح شده در کنکور باشد؛ از سوی دیگر به نظر می رسد که توجه داوطلبان به زبان انگلیسی و این تصور که عربی وقت گیر را می توانند با خوب تست زدن در درس زبان انگلیسی جبران کنند، موجب کم توجهی داوطلبان به درس عربی در کنکور شده است؛ البته کسانی که به این درس توجه ویژه دارند، برخلاف دیگران میتوانند در کنکور درصد خوبی به دست آورند و به بهبود رتبه خود کمک کنند.
کاهش درصد دانش آموزان در درس عربی باعث شده است که این درس در کنکور از انحراف معیار بالایی برخوردار شود، بدین معنی که بیشتر دانش آموزان، عربی را با درصد پایین می زنند و کسب نمره بالا در عربی، یک امتیاز بسیار بزرگی محسوب می شود.
یکی از مشکلاتی که داوطلبان در مطالعه عربی برای کنکور با آن مواجهند، این است که عربی را چگونه بخوانند تا نتیجه بهتری کسب کنند. در توضیح باید اشاره کرد سوالات عربی چند قسمت است:
1_ بخش اول ، ترجمه که شامل 8 سوال است و این سوالات عبارتند از : 5 سوال ترجمه عربی به فارسی، 2 سوال ترجمه فارسی به عربی (تعریب) . 1 سوال از مفهوم است.
2- بخش دوم، درک مطلب است که شامل 9 سوال است که شامل 4 سوال از متن داده شده و 2 سوال تشکیل (حرکت گذاری) و 3 سوال تجزیه و ترکیب (التحلیل الصرفی و الاعراب) است.
3- بخش سوم ، مربوط به قواعد عربی 2 و 3 است که شامل 8 سوال است که 1 سوال از اعلال، حدود 2 سوال از مرفوعات، حدود 3 سوال از منصوبات و 1 سوال از انواع اعراب و اعراب فعل مضارع و 1 سوال از صفت و مضاف الیه و ... است؛ پس باید به کل کتاب اشراف داشته باشید؛ اما چگونه این موضوع ممکن است؟
با توجه به تقسیم بندی فوق اگر 8 سوال ترجمه و 4 سوال درک مطلب را که همگی مربوط به دانستن ترجمه است با هم جمع کنیم، حدود 50 درصد از سوالات کنکور درس عربی می شود، البته می دانیم که گاهی پاسخگویی به قواعد نیز مستقیم یا غیر مستقیم به دانستن ترجمه ارتباط دارد؛ به این ترتیب ، ارزش ترجمه و درک واژگان دارای ارزشی بیش از 50 درصد است؛ به همین دلیل پیشنهاد می شود که داوطلب کار خواندن عربی خود را با ترجمه آغاز کند و تا آخر، مطالعه و تست و تمرین و ... ترجمه در این درس را رها نکند.
خوب حالا که به ارزش ترجمه و دانستن معنی لغات در درس عربی پی بردید، برای اینکه نتیجه خوبی از مطالعه و تلاش خود بگیرید ابتدا باید قواعد هر درس را از روی کتاب و جزوه مدرسه بخوانید. در قواعد، سعی کنید که به تمام نکات از جمله افعال تسلط کافی پیدا کنید. این نکته را خاطر داشته باشید که برای یادگیری بهتر قواعد، مخصوصا اگر اشکالی در یادگیری کامل آنها دارید، حتما قواعد مربوط به دوره راهنمایی را مطالعه کنید و پس از اینکه مطمئن شدید ابهامی وجود ندارد تمرین های هر درس را بدون نگاه کردن به پاسخ های آن حل و تک تک آنها را در طول حل کردن معنی کنید. پس از خواندن قواعد، شروع به تست زدن نمایید و اشکالات و نقاط ضعف خود را پیدا کنید و تا آنجا که می توانید، دایره فراگیری لغات خود را افزایش دهید. در این مسیر، داوطلبی موفق است که هر وقت تست های عربی را برای حل قواعد می بیند، سعی کند که به لغات آن توجه ویژه ای کند. این تلاش شما بی نتیجه نمی ماند و پس از مدتی کلمات ، عبارات و واژگان تکرار این تست ها می شود و به این وسیله کاملا به لغات تسلط پیدا می کنید و دقت کنید درس عربی ، درسی است که در آن تست زدن به اندازه خواندن اهمیت دارد و مرور چندباره قواعد عربی بدون تست زدن نمی تواند ما را کاملا به سر منزل مقصود برساند. تثبیت اطلاعات و نکته های عربی با تست زدن انجام می پذیرد تا نقاط ضعف و قوت داوطلب آشکار شود و مرور آنها مسلط ما را به قواعد و نکته ها بیشتر می کند. تست های عربی را به صورت ترکیبی بزنید نه به صورت طبقه بندی شده؛ زیرا مثلا وقتی شما در حال تست زدن جزوات هستید، مسلما به طور ناخودآگاه گزینه ای را که کسره دارد انتخاب می کنید و متوجه نمی شوید که بالاخره آن درس را یاد گرفته اید یا نه. حتما در هنگام زدن تست، سوال ها و تک تک گزینه ها را معنی کنید؛ حتی اگر تست مربوط به ترجمه نباشد و فقط قواعد را در نظر نداشته باشید.
بعد از جا افتادن قواعد یک درس، متن آن درس را خط به خط بخوانید و جملات را تجزیه و تحلیل و معنی کنید. سعی کنید که معنی کلمات را در جمله یاد بگیرید تا بهتر در ذهن بماند. به یاد داشته باشید همان گونه که در بالا نیز اشاره کردیم، ترجمه از قواعد مهم تر است؛ یعنی اگر شما صرفا قواعد بخوانید، مطمئن باشید که نتیجه نخواهید گرفت (برای موفقیت بیشتر پیشنهاد می کنیم که ایات قرآن را نیز تجزیه و تحلیل کنید).
با اینکه کتاب درسی ، مهم ترین منبع درس عربی برای کنکور است، اکثر داوطلبان به هیچ عنوان از کتاب درسی استفاده نمی کنند؛ چون این درس در پیش دانشگاهی (به جز در رشته علوم انسانی) تدریس نمی شود، به همین دلیل، کتاب عربی به فراموشی سپرده می شود و همه دانش آموزان به خواندن یک کتاب کمک درسی یا جزه و زدن تست های طبقه بندی قناعت می کنند؛ در حالی که در سال های اخیر، خیلی به ترجمه و درک مطلب در عربی اهمیت داده شده است و بسیاری از تست های قواعد هم در صورت معنی کردن درست سوال و گزینه های آن براحتی حل می شوند.
بعد از خواندن هر درس و ترجمه آنها و زمانی که احساس کردید که بخوبی به ترجمه دروس مسلط شده اید، به سراغ تست های درک مطلب بروید و به صورت آهسته و پیوسته مثلا از اول سال، هفته ای یک تا سه متن درک مطلب بخوانید و سعی کنید که به مطالب تسلط پیدا کنید. پس از مدتی خواهید دید که چقدر درک مطلب برایتان آسان تر شده است. وقتی احساس کردید که به ترجمه و قواعد معمولی عربی مسلط شدید، خلاصه ای از قواعد را تهیه کنید که در آن به نکته های خیلی مهم و استثناها پرداخته شده باشد. پس از این مرحله سعی کنید که به سراغ تست های مربوط به این قسمت رفته و این تست ها را نیز ترجمه و حل کنید.
در مطالعه این درس نیز مانند همه درس های دیگر، خلاصه برداری از قواعد یا یادداشت کردن لغات سخت برای مرور را فراموش نکنید. مرور معنی لغت های سخت و قواعد را در برنامه درسی خود بگنجانید و به هیچ وجه نسبت به آنها بی تفاوت نباشید. یکی از کارهایی که به عنوان مرحله آخر در مطالعه عربی برای کنکور باید انجام دهید، این است که پس از تست زنی های اولیه و وقتی مطمئن شدید که می توانید تست زنی سرعتی داشته باشید این کار را انجام دهید (پیشنهاد ما این است که تست زنی سرعتی را از فروردین شروع کنید)؛ البته باید توجه کنید که در ابتدای کار، 10 الی 15 تست را انتخاب کرده و هر تست را در زمان کمتر از یک دقیقه بزنید و سپس درصد گرفته و بعد از آن با مراجعه به پاسخنامه ، اشکالات و نقاط ضعف را خود پیدا کنید و با مراجعه به قواعد خلاصه شده یا قواعد مفصل در کتاب، مطالب را در ذهن تثبیت کنید و اگر موفق به انجام این کار نشدید، حتما از معلم یا دوستی که تسلط بیشتری دارد، بپرسید. این گونه است که شما کم کم به قواعد عربی تسلط پیدا می کنید و پس از آن می توانید به سراغ تست های بیشتری بروید و این کار را ادامه دهید. کار آخری باید انجام دهید این است که تست های درس عربی سال های قبل در آزمون سراسری و آزاد را حل کرده و رفع اشکال کنید. در این مرحله سعی کنید که خود را در شرایط واقعی کنکور قرار دهید و ابتدا تست های آسان یا مواردی را که به آنها تسلط بیشتری دارید، بزنید و حتی اگر برخی از تست ها برایتان مشکل است، سوالات سخت را رها کنید و پس از مطالعه تمام سوالات و پاسخگویی به سوالاتی که جوابشان را می دانید، به سراغ سوال های دشوار بروید. حتما به انجام این کار عادت کنید؛ زیرا مدیریت زمان در تست زنی بسیار مهم است و این تمرین به شما امکان می دهد تا استفاده بهتری از معلومات و زمان خود ببرید.
حتما توجه داشته باشید با این احساس که عربی، درس سختی است آن را مطالعه نکنید؛ زیرا میزان یادگیری شما کند خواهد بود. اگر تا الان قصد نداشتید چندان برای درس عربی کنکور وقت بگذارید یا فکر کنید که یادگیری شما در این درس ضعیف است، ما به شما پیشنهاد می کنیم که حتما برای اینکه نتیجه خوبی در کنکور به دست آورید، وقت کافی را برای عربی در برنامه خود بنگجانید و به این توصیه ها عمل کنید:
1- ابتدا با اقسام کلمه در زبان عربی آشنا شوید.
2- خود را برای تسلط روی مهم ترین موضوع سوالات عربی، یعنی ترجمه و درک مطلب آماده کنید.
3- معنی تمامی لغات عربی را بخوبی یاد بگیرید.
4- افعال را از نظر زمان (ماضی، مضارع، ماضی استمراری، ماضی بعید، امر، نهی، نفی، جهد) و صیغه و اعراب مطالعه کنید و یاد بگیرید.
5- برای هر قاعده عربی تا می توانید مثال های متعددی مطالعه کنید و موارد استثنای هر قاعده را بخوبی یاد بگیرید و مثال های این قسمت را برای مروزهای مجدد یادداشت برداری کنید.
6- کادرهای کارگاه ترجمه در کتاب های عربی 1 ،2 و 3 را دقیق مطالعه کنید و حتما سوال ها و تمرین های داخل هر کادر را خوب کار کنید.
7- در تست های ترجمه فارسی به عربی، صرفا دانش لغوی کارآمد نیست. بلکه باید به ارکان به کارگیری کلمات در جمله، حتی به کارگیری اعراب صحیح آشنا باشید.
8- در تست های ترجمه فارسی به عربی، تسلط روی دانش لغوی کمک می کند؛ اما بیشترین کمک را به شما در حل این گونه تست ها، بررسی «زمان فعل» به کار رفته، خواهد کرد.
9- در تست های ترجمه عربی به عربی که طرح آن از سال 1382 در گروه آزمایشی علوم تجربی شروع شد، مطالعه کادرهای «حول النص» به شما کمک می کند.
10- حتما اصطلاحاتی را که در زبان عربی به کار می رود، در چارچوب کتاب های درسی استخراج کرده و بیاموزید، زیرا این اصطلاحات، دانش ترجمه عربی شما را افزایش خواهد داد.
11- بعد از مطالعه هر مبحث عربی حداقل 30 تست بلافاصله برای آشنایی با آن مبحث و تمرین آن حل کنید و هر تستی را که نتوانستید، حل کنید به کتاب و جزوه مراجعه کنید.
12- برای حل تست های قواعد عربی، پیشنهاد می کنیم که در هر دقیقه، دو تست حل شود؛ به همین دلیل ، زمانی که تست ها را در زمان حل نمی کنید و برای تمرین و تحلیل کار می کنید از قانون «رد گزینه» استفاده کنید؛ یعنی عجولانه گزینه جواب را انتخاب نکنید، بلکه گزینه های دیگر را با دلیل حذف کنید، به این ترتیب، با کمترین بی دقتی و بیشترین اطمینان، گزینه جواب را انتخاب کرده اید. این کار می تواند باعث افزایش حجم دوره شما نیز شود.
13- از بحث معلوم و مجهول عمدتا در سال های اخیر در قالب افعال معتل سوال می شود؛ به همین دلیل، حتما افعال معلوم و مجهول را بخوبی فرا بگیرید. به یاد داشته باشید که صرف هر فعل در قالب مجهول، نشان از تسلط شما به آن افعال است.
14- مهم ترین فصلی که بیشترین تست های مستقل را دارد، یعنی منصوبات شامل مفاعیل، حال، تمیز، منادا و مستثنی را بخوبی مطالعه کنید و حتما پس از مطالعه، تست های مختلف را با ترجمه هر تست کار کنید. برای بازدهی بیشتر، علاوه بر حل تست های موضوعی از هر قاعده و بعد از تمرین روی هر مبحث، باید اقدام به حل تست های مجموعه ای از کل منصوبات کنید.
15- یکی از مهم ترین قسمت های عربی تجزیه و ترکیب است. تجزیه و ترکیب، علاوه بر اینکه در کنکور تست های مستقل دارد، از ارکان مهم تست های درک مطلب نیز است. تمرین، تمرین و باز هم تمرین، بهترین پیشنهاد ما برای تسلط شما روی تجزیه و تحلیل است.
16- پیشنهاد می کنیم که در جلسه کنکور به سوالاتی که درباره «موضوع داستان درک مطلب» آمده است، بعد از حل تست های تجزیه و ترکیب پاسخ دهید تا با کمبود وقت در جلسه آزمون مواجه نشوید.
منبع: هفته نامه پیک سنجش
